TOWARZYSTWO PAMIĘCI POWSTANIA WIELKOPOLSKIEGO 1918/19

Opis głównych działań

Realizując założenia statutowe TPPW w minionym roku koncentrowało się na zadaniach związanych z godnym upamiętnieniem 104. i 105. rocznicy wybuchu Powstania Wielkopolskiego. Był to okres zwiększonej aktywności zarządu głównego, oddziałów i kół, co związane było z przygotowaniem do kampanii sprawozdawczo-wyborczej przed VIII Krajowym Zjazdem TPPW – wyborami do władz Kół/Klubów, delegatów na Walne Zjazdy Oddziałów, władz Oddziałów i delegatów na Krajowy Zjazd oraz Zarządu Głównego, Głównej Komisji Rewizyjnej i Sądu Koleżeńskiego. Bardzo ważne było również wspieranie działań zmierzających do budowy nowego Muzeum Powstania Wielkopolskiego. 19 grudnia 2023 r. w Urzędzie Marszałkowskim w Poznaniu została uroczyście podpisana umowa dot. budowy nowej siedziby Muzeum Powstania Wielkopolskiego 1918-1919. 16 lutego 2024 r. w 105. rocznicę podpisania Traktatu w Trewirze, kończącego symbolicznie Powstanie, wmurowano uroczyście kamień węgielny pod budowę nowego Muzeum Powstania Wielkopolskiego, które będzie usytuowane na poznańskim Wzgórzu św. Wojciecha, w pobliżu Cmentarza Zasłużonych Wielkopolan. W związku z zapowiedziami zmian w programach nauczania historii w szkołach, polegających na wykreśleniu lub znacznemu ograniczeniu tematyki związanej z Powstaniem Wielkopolskim 1918-1919, Towarzystwo Pamięci Powstania Wielkopolskiego w dniu 17 lutego br. wystosowało pismo do Ministra Edukacji Narodowej wyrażające nasz sprzeciw wobec tych propozycji. Przedstawiono w nim rolę i znaczenie Powstania Wielkopolskiego, jednej z niewielu zwycięskich insurekcji, w odzyskaniu niepodległości naszej Ojczyzny i odbudowie państwa polskiego. Podkreślono jego ponadregionalne, ogólnokrajowe znaczenie oraz uświadomiono straty w wychowaniu patriotycznym młodzieży, jakie mogą przynieść te ograniczenia programowe. Pismo ze stanowiskiem TPPW wobec proponowanych ograniczeń programowych wysłano także do zespołu ekspertów, który prowadzi w tym zakresie prekonsultacje. Z ważniejszych wydarzeń w 2023 r. należy wspomnieć ponadto: 29 listopada 2023 r. - Oddział Kujawsko-Pomorski Towarzystwa Pamięci Powstania Wielkopolskiego 1918/19 obchodził uroczyście w Bydgoszczy swój Jubileusz 25-lecia. W Budzyniu odbył się kolejny zjazd Kół Towarzystwa Pamięci Powstania Wielkopolskiego 1918/19 z terenu województwa wielkopolskiego. W Skwierzynie powstało Centrum Edukacji Historycznej, w którym znalazła się m.in. ekspozycja pamiątek powstańczych. We Włoszakowicach utworzono nowe Koło TPPW. 4 kwietnia 2023 r. mięło 15 lat od uruchomienia na serwerze Starostwa Powiatowego w Wolsztynie strony internetowej poświęconej wydarzeniom związanym z Powstaniem Wielkopolskim. Prowadzono również działania inspiratorsko - motywacyjne oraz honorowano wyróżniające się w tych działaniach osoby i instytucje. W roku 2023 nagrodą Honorową Towarzystwa Pamięci Powstania Wielkopolskiego 1918-1919 – statuetką „Dobosz Powstania Wielkopolskiego”, za zasługi w upowszechnianiu wiedzy i tradycji Powstania wyróżnieni zostali: Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk – instytucja szczególnie zasłużona dla badań naukowych m.in. nad historią XIX wieku i Powstaniem Wielkopolskim, w dorobku posiada szereg publikacji nt. Powstania, organizator konferencji naukowych, wykładów i wystaw; prof. Jerzy Pietrzak – historyk i regionalista wielkopolski, organizator odczytów, wystaw, spektakli historyczno–artystycznych, obchodów rocznicowych, autor znaczącej pozycji „Powstańczy Ostrów w powstańczej Wielkopolsce 1918-1919”; Paweł Kochański – historyk, popularyzator wiedzy o polskiej kawalerii i Powstaniu Wielkopolskim, autor książki o 17. Pułku Ułanów Wielkopolskich, pomysłodawca i organizator rajdów konnych szlakiem 3. Pułku Ułanów Wielkopolskich ; dr Kazimierz Kaczmarczyk (nagroda przyznana pośmiertnie)– historyk, archiwista, badacz Powstania Wielkopolskiego, autor wielu publikacji o Powstaniu i sposobie zbierania materiałów do jego historii. Ponadto Prezydium Zarządu Głównego TPPW przyznało w minionym roku osobom, instytucjom i stowarzyszeniom szczególnie zasłużonym dla realizacji idei Towarzystwa 38 indywidualnych Odznak Honorowych „Wierni Tradycji”, 4 zbiorowe oraz 16 Złotych Odznak „Wierni Tradycji”. Na wniosek Towarzystwa Pamięci Powstania Wielkopolskiego wyróżniono także zasłużone osoby Medalami Komisji Edukacji Narodowej, odznakami honorowymi „Za zasługi dla województwa wielkopolskiego” i innymi. 14 listopada 2023 r. - w koszarach 16. Jarocińskiego Batalionu Remontu Lotnisk im. gen. Stanisława Taczaka miała miejsce podniosła uroczystość wręczenia medali honorowych TPPW „Wierni Tradycji" za wieloletnie kultywowanie pamięci o zwycięskim Powstaniu Wielkopolskim oraz jego bohaterach. Po raz trzeci obchodziliśmy Narodowy Dzień Zwycięskiego Powstania Wielkopolskiego -zwycięskiego polskiego zrywu niepodległościowego. Tradycyjnie Towarzystwo Pamięci Powstania Wielkopolskiego było współorganizatorem i uczestnikiem uroczystości rocznicowych. Odbyły się: w Poznaniu - centralne obchody 105. rocznicy Powstania Wielkopolskiego (przed Pomnikiem Powstańców Wielkopolskich, kwiaty i znicze złożono również przed: pamiątkowym obeliskiem na poznańskiej Cytadeli, oddając hołd bohaterom walk o niepodległość w latach 1918-1920, na Cmentarzu Zasłużonych Wielkopolan (Wzgórze św. Wojciecha) oraz przed tablicami pamiątkowymi: Franciszka Ratajczaka, Dowódców Powstania Wielkopolskiego, Ignacego Jana Paderewskiego, Marynarzy – Powstańców Wielkopolskich oraz przy pomniku 15. Pułku Ułanów Poznańskich; w Warszawie, już po raz piętnasty, odbyła się uroczystość rocznicowa przed Grobem Nieznanego Żołnierza na Placu Marszałka Józefa Piłsudskiego oraz na Wojskowych Powązkach dla upamiętnienia zwycięskiego zrywu niepodległościowego Wielkopolan. Wojewódzkie uroczystości rocznicowe zorganizowane zostały: w Bydgoszczy przy Grobie i Pomniku Nieznanego Powstańca Wielkopolskiego, w Zielonej Górze przed Pomnikiem Dobosza oraz we Wschowie, pod obeliskiem na cmentarzu komunalnym, w Legnicy na Cmentarzu Komunalnym przy mogiłach Powstańców Wielkopolskich, w Szczecinie pod tablicą edukacyjno-pamiątkową: „Powstanie Wielkopolskie 1918 – 1919” – ku czci żołnierzy Powstania Wielkopolskiego, którzy w latach czterdziestych osiedlili się na terenie Pomorza Zachodniego (przy bramie Samodzielnego Publicznego Szpitala Klinicznego nr 2 PUM w Szczecinie) oraz w kościele garnizonowym pw. św. Wojciecha pod tablicą: „Dla upamiętnienia Czynu Zbrojnego Powstańców Wielkopolskich 1918-1919”. Obchody rocznicowe w innych miejscowościach: w województwie lubuskim w: Skwierzynie pod pomnikiem Powstańców, Gorzowie przy tablicy pamiątkowej na cmentarzu przy ulicy Żwirowej i na mogiłach powstańców na cmentarzu Świętokrzyskim, Zielonej Górze przy obelisku na cmentarzu komunalnym, w Witnicy pod Pomnikiem Żołnierza, Sulechowie z udziałem kompanii reprezentacyjnej 5. Lubuskiego Pułku Artylerii, w województwie wielkopolskim w: Gnieźnie ( Akropol Bohaterów na cmentarzu św. Piotra), Miałach na Skwerze Powstańców Wielkopolskich, Żerkowie (pomnik poległych i pomordowanych mieszkańców miasta), Rydzynie (groby powstańcze na cmentarzu parafialnym), Środzie Wlkp. (pomnik Powstańców Wielkopolskich na średzkim cmentarzu), Śremie (pomnik Dobosza), Kórniku (wystawa - Kórnicko - Bnińska Izba Pamiątek Regionalnych) , Opalenicy i wielu innych miejscowościach, w województwie kujawsko – pomorskim w: Gąsawie (obelisk na miejscowym cmentarzu), Pakości ( Pomnik Powstańców Wielkopolskich na cmentarzu parafialnym), Brzozie (Pomnik Powstańców Wielkopolskich), Szubinie (Pomnik – Mogiła Powstańców Wielkopolskich), Żninie (groby poległych Powstańców Wielkopolskich). W roku 2023 tradycyjnie inspirowano również materialne upamiętnianie bohaterów Powstania Wielkopolskiego 1918-1919. W Urbanowie odsłonięto tablicę upamiętniającą postać Walentego Edera – kierownika Szkoły w Urbanowie w latach 1905-1934, nauczyciela, wychowawcy, Powstańca Wielkopolskiego 1918/1919, w Jaraczu - tablicę i popiersie upamiętniające pobyt w latach 1926 – 1932 gen. broni Józefa Hallera. Członkowie kół i klubów młodzieżowych sprawowali opiekę na miejscami pamięci i mogiłami Powstańców Wielkopolskich. Podczas uroczystości rocznicowych w Rydzynie przekazano Rodzinom Powstańczym pamiątkowe tabliczki nagrobne, a na Starych Powązkach uczniowie Szkoły Podstawowej nr 263 im. Powstańców Wielkopolskich w Warszawie oddali hołd gen. dyw. Filipowi Stanisławowi Dubiskiemu, dowódcy 1 Dywizji Strzelców Wielkopolskich, uczestnikowi Powstania Wielkopolskiego. Na cmentarzu komunalnym w Gorzowie odbyła się uroczystość przy nowym nagrobku Powstańca Wielkopolskiego i uczestnika wojny polsko–bolszewickiej ppor. Zygmunta Stanikowskiego. Rodzina Szkół noszących imię Powstańców Wielkopolskich Duże znaczenie miało, jak co roku, wspieranie działań wychowawczych wśród młodego pokolenia, w tym szczególnie w ramach rodziny szkół posiadających za patronów bohaterów Powstania Wielkopolskiego. Rodzina liczy 110 szkół. W tym roku Szkoła Podstawowa w Dębnicy k. Kłecka otrzymała imię płk. pil. Wiktora Pniewskiego wraz ze sztandarem. W Szkole Podstawowej im. generała Stanisława Taczaka w Wąsowie odbyła się uroczystość związana z 35.rocznicą nadania imienia Szkole oraz 20. rocznicą nadania sztandaru. W 45. rocznicę nadania Szkole Podstawowej w Gołańczy imienia ppłk. (początkowo ppor.) Włodzimierza Kowalskiego odznaczono sztandar szkoły Medalem TPPW „Wierni Tradycji”. Konkursy dla dzieci i młodzieży Zorganizowano m.in.: Wojewódzki Konkurs Plastyczny „Dzieci o Powstaniu Wielkopolskim” pod patronatem Wielkopolskiego Kuratora Oświaty (2023), konkurs fotograficzny „Śladami miejsc upamiętniających powstanie wielkopolskie” w Sulechowie, w Muzeum Ziemi Krajeńskiej w Nakle nad Notecią odbył się XXV Powiatowy Konkurs Wiedzy Historycznej – Powstanie Wielkopolskie 1918/1919 na Krajnie i Pałukach na tle wydarzeń międzynarodowych, w Zespole Szkół Leśnych im. inż. Jana Kloski w Goraju II Powiatowy Konkurs Historyczny pn. „Łuny goreją u brzegów Noteci”, poświęcony Powstaniu Wielkopolskiemu 1918-1919, w Miałach, podczas obchodów III Narodowego Dnia Zwycięskiego Powstania Wielkopolskiego, finał III Powiatowego Konkursu Historyczno-Plastycznego „A przez Wielkopolskę leci krzyk wolności”, VIII Edycję Turnieju Historycznego „Jeden z dziesięciu” w Pile i wiele innych konkursów wiedzy o Powstaniu o zasięgu szkolnym i powiatowym. Imprezy sportowe i turystyczne „szlakiem powstańczym”. Dla upamiętnienia Powstania Wielkopolskiego i jego bohaterów zorganizowano m.in. Wyścig rowerowy MTB „Powstańczy Goniec' na terenie leśnictwa Krzyżowiec, grę terenowa „Śladami Powstańców Wielkopolskich w Gorzowie i okolicach”, wycieczkę historyczną sulechowskiego Koła TPPW śladami Powstania Wielkopolskiego, na trasie której znalazły się Kargowa, Wolsztyn i Nowe Kramsko, edukacyjną grę terenową „Szlakiem historii” w Gorzowie-Santoku, marsz przez miejsca związane z Powstaniem Wielkopolskim na Ziemi Leszczyńskiej. Uczniowie warszawskiej Szkoły Podstawowej nr 263 im. Powstańców Wielkopolskich odwiedzili Poznań. Byli w Muzeum Powstania Wielkopolskiego i zobaczyli miejsca związane z powstaniem, rozgrywając grę miejską. Wystawy: Zaprezentowano wystawy związane z Powstaniem Wielkopolskim: w Archiwum Państwowym w Lesznie zorganizowaną przy współpracy z Kołem TPPW w Lesznie i Krzysztofem Handke. oraz wystawę edukacyjną pamiątek związanych z Powstaniem Wielkopolskim w Kórniku. Sesje popularno – naukowe i prelekcje W poznańskim Odwachu Komisja Historyczna oraz Muzeum Powstania Wielkopolskiego zorganizowały spotkania z : Tomaszem Jazdonem pn. „Nie rzucim ziemi skąd nasz ród – wspomnienia Floriana Dzięcioła z Powstania Wielkopolskiego 1918-1919”, Ryszardem Chruszczewskim nt. „Udział mieszkańców wsi w Powstaniu Wielkopolskim oraz ich wkład w rozwój społeczności lokalnej na przykładzie dawnej gminy Piątkowo, a obecnej Suchy Las”, Pawłem Kochańskim „17. Pułk Ułanów Wielkopolskich” . W siedzibie ODN w Poznaniu zorganizowana została konferencja pt. „KOBIETY W POWSTANIU WIELKOPOLSKIM 1918-1919", w ramach cyklicznego projektu „Powstanie Wielkopolskie 1918/1919. Pamiętamy!" z udziałem przedstawicieli TPPW. Odbyło się również Gorajskie Seminarium Historyczne „Ku 105. rocznicy wybuchu Powstania Wielkopolskiego. Przyczynki do dziejów Wielkopolski w XX wieku”. W Zespole Szkól Komunikacji w Poznaniu zorganizowano sesję popularno-naukową dla uczczenia 105. rocznicy wybuchu Powstania Wielkopolskiego. Inne wydarzenia: Wśród innych form upamiętnienia rocznicy Powstania Wielkopolskiego warto wymienić: Brydżowy Turniej Charytatywny połączony ze zbiórką środków na wsparcie budowy nowego Muzeum Powstania Wielkopolskiego na Morasku zorganizowany przez Poznański Klub Brydżowy wraz z Towarzystwem Pamięci Powstania Wielkopolskiego 1918/19, „Koncert Muzyki Polskiej i Wspólne Śpiewanie” w sali koncertowej POSM I i II stopnia w Poznaniu przy ul. Solnej. Na terenie Muzeum Rolnictwa i Przemysłu Rolno-Spożywczego w Szreniawie odbyła się kolejna doroczna impreza pod nazwą „Poznańska Pyra", której ważnym elementem były: prelekcja nt. Powstania Wielkopolskiego, wystawa artefaktów oraz koncert pieśni powstańczych. Tradycyjnie odbywały się Spotkania Rodzin Powstańców Wielkopolskich: Ogniwa Towarzystwa Pamięci Powstania Wielkopolskiego 1918/19, zwróciły szczególną uwagę na uhonorowanie i włączenie do swoich działań upamiętniających Powstanie Wielkopolskie 1918-1919 potomków Powstańców Wielkopolskich. Koła Towarzystwa zorganizowały wiele spotkań i uroczystości rocznicowych z udziałem członków rodzin powstańczych np. w Gorzowie Wlkp., Kórniku, Opalenicy, Pakości, Porażynie, Potulicach, Poznaniu, Środzie Wlkp., Śremie, Zaniemyślu i Zielonej Górze. Ponadto Zarząd Główny Towarzystwa wydał kolejny 29. numer rocznika „Wielkopolski Powstaniec”.