STOWARZYSZENIE POMOCY DZIECIOM NIEPEŁNOSPRAWNYM "KROK ZA KROKIEM" W ZAMOŚCIU

Opis głównych działań

1. Działalność placówek 1.1. Zespół Niepublicznych Szkół Specjalnych „Krok za krokiem” w Zamościu W skład Zespołu Szkół wchodzą: 1. Niepubliczne Przedszkole Specjalne „Krok za krokiem” w Zamościu, 2. Niepubliczna Szkoła Podstawowa „Krok za krokiem” w Zamościu, 3. Niepubliczna Szkoła Specjalna Przysposabiająca do pracy „Krok za krokiem” w Zamościu. W Zespole Szkół „Krok za krokiem” organizowane są zajęcia: 1. edukacyjne, 2. rehabilitacyjne (indywidualne i grupowe), 3. opiekuńczo - wychowawcze, 4. indywidualne lub grupowe zajęcia rewalidacyjne, 5. specjalistyczne, logopedyczne, korekcyjne i inne wg potrzeb, 6. profilaktyczne, 7. pozalekcyjne, uwzględniające zainteresowania i predyspozycje uczniów (w roku 2023 prowadzone były zajęcia sportowe i świetlicowe), 8. w okresie ferii zimowych i letnich Zespół organizuje dla swoich wychowanków/uczniów zajęcia rekreacyjno-rehabilitacyjne i opiekuńcze. W roku 2023 uczyło się: Od 1 stycznia 2023 r. do 31 sierpnia 2023 r. do Zespołu Szkół uczęszczało łącznie od 131 wychowanków/uczniów w tym 10 wychowanków /uczniów uchodźców z Ukrainy (stan na 31.01.2023r.) do 129 wychowanków/uczniów w tym 7 wychowanków /uczniów uchodźców z Ukrainy (stan na 31.08.2023r.). Od dnia 1 września do 31 grudnia 2023 r. do Zespołu Szkół „Krok za krokiem” w Zamościu uczęszczało łącznie: • we wrześniu - 136 wychowanków/uczniów, (w tym 11 wychowanków /uczniów uchodźców z Ukrainy) • w październiku - 136 wychowanków/uczniów(w tym 11 wychowanków /uczniów uchodźców z Ukrainy) • w listopadzie - 141 wychowanków/uczniów, (w tym 11 wychowanków /uczniów uchodźców z Ukrainy) • w grudniu - 141 wychowanków/uczniów. (w tym 11 wychowanków /uczniów uchodźców z Ukrainy) Na dzień 31 grudnia 2023r. stan wychowanków/uczniów Zespołu Szkół „Krok za krokiem” wynosił: • w Niepublicznym Przedszkolu Specjalnym „Krok za krokiem” w Zamościu - 18 wychowanków (w tym 5 wychowanków /uczniów uchodźców z Ukrainy) w trzech oddziałach plus 36 wychowanków w ramach indywidualnych zajęć wczesnego wspomagania rozwoju, • w Niepublicznej Szkole Podstawowej „Krok za krokiem” w Zamościu - 65 uczniów (w tym 5 wychowanków/uczniów uchodźców z Ukrainy) w: - 42 uczniów (w tym 4 uczniów uchodźców z Ukrainy) w oddziałach I-VIII - 23 wychowanków (w tym 1 wychowanek uchodźca z Ukrainy) w zespołach rewalidacyjno-wychowawczych • w Niepublicznej Szkole Specjalnej Przysposabiającej do Pracy „Krok za krokiem” w Zamościu – 22 uczniów (w tym 1 uczeń uchodźca z Ukrainy). Od dnia 01 września 2023 roku w Zespole Szkół „Krok za krokiem” w Zamościu funkcjonuje łącznie 25 oddziałów terapeutycznych: - w Niepublicznym Przedszkolu Specjalnym „Krok za krokiem” w Zamościu – 3 oddziały - w Niepublicznej Szkole Podstawowej „Krok za krokiem” w Zamościu – 12 oddziałów klasowych i 9 zespołów rewalidacyjno-wychowawczych - w Niepublicznej Szkole Specjalnej Przysposabiającej do Pracy „Krok za krokiem” w Zamościu – 5 oddziałów. Od dnia 01.08.2023 roku Angelika Ćwik – Łopuszyńska została Z-cą Dyrektora Zespołu Szkół. 1.2. Warsztat Terapii Zajęciowej (WTZ) Od 1 września 2023 r. WTZ już po raz trzeci od roku 2020 rozszerzył swoją działalność o jedną nową pracownie: gospodarstwa domowego II, przyjmując 5 nowych uczestników, w tym absolwentów Zespołu Niepublicznych Szkół Specjalnych „Krok za krokiem” w Zamościu. Na dzień 31.12.2023 WTZ liczył 57 uczestników, 11 pracowni. Struktura uczestników: - 47 mieszkańców Miasta Zamość, - 10 mieszkańców Powiatu Zamojskiego, - 14 osób posiadało umiarkowany stopień niepełnosprawności, w tym 6 osób niepełnosprawność sprzężoną, - 43 osób posiadało znaczny stopień niepełnosprawności, w tym 25 osób niepełnosprawność sprzężoną, - 30 uczestników w wieku 21 – 30 lat, - 20 uczestników w wieku 31 – 40 lat, - 7 uczestników powyżej 40 lat. W roku 2023: - przeprowadzono rozbudowę pasieki działającej przy pracowni pszczelarsko – zielarskiej, - przeprowadzono montaż instalacji fotowoltaicznej, - przeprowadzono szkolenia dla kadry, - zorganizowano obchody jubileuszu XX lecia WTZ. 1.3. Środowiskowy Dom Samopomocy „Krok dalej” w Białobrzegach W roku 2023 r. pracownicy Domu prowadzili proces terapii i wsparcia aktywizującego z uczestnikami Domu – osobami z niepełnosprawnością intelektualną, w tym z niepełnosprawnościami sprzężonymi. Na koniec grudnia 2023 roku w Domu uczestniczyło 31 osób niepełnosprawnych, w tym 3 z niepełnosprawnością intelektualną, 28 uczestników z niepełnosprawnościami sprzężonymi z gmin powiatu zamojskiego ziemskiego i m. Zamość. Kierownikiem domu od stycznia 2023 roku jest Marta Katarzyna Szumiło. W ŚDS działały następujące pracownie: - ruchu i rehabilitacji, - komputerowa, audiowizualna i komunikacji alternatywnej, - porządkowa, - arteterapii i pracy twórczej. - gospodarstwa domowego 1.4. Park w Bondyrzu Park Terapeutyczno-Rekreacyjny w Bondyrzu powstał w 2007 roku i jest miejscem wakacyjnego, aktywnego odpoczynku dla osób z niepełnosprawnościami, na wzór obozów harcerskich. Teren o powierzchni 2,64ha, położony jest w otulinie Roztoczańskiego Parku Narodowego. Stowarzyszenie zaadaptowało teren dla potrzeb osób z niepełnosprawnościami, a także wyposażało go w odpowiednie obiekty i urządzenia. Park każdego roku wzbogaca się o kolejny element infrastruktury oraz nowe nasadzenia. Corocznie służy on również organizacji zmagań sportowych, wydarzeń kulturalnych i religijnych oraz spotkań integracyjnych. W roku 2023 zorganizowano pobyty wytchnieniowe, w których udział wzięło 96 osób z niepełnosprawnościami. W roku 2023 przeprowadzono remont sceny. 1.5 NZOZ Ośrodek Rehabilitacyjno - Terapeutyczny dla dzieci Niepełnosprawnych w Zamościu W ramach Ośrodka funkcjonują: 1. Oddział Terapii Dziennej - świadczący zintegrowane usługi rehabilitacyjno-edukacyjno-opiekuńcze; 2. Poradnia Rehabilitacyjna - świadcząca usługi z zakresu specjalistycznej diagnostyki, poradnictwa i opieki lekarskiej dla ogółu pacjentów oraz wczesnej interwencji dla dzieci z zaburzeniami neurorozwojowymi; 3. Zakład Fizjoterapii. 1. Rehabilitacja dzieci z zaburzeniami wieku rozwojowego w ośrodku/oddziale dziennym. W tym zakresie ze świadczeń skorzystało 148 pacjentów, w tym 42 pacjentów ze znacznym stopniem niepełnosprawności (stan na 31.12.2023r). Łącznie wypracowano 16852 osobodni. 2. Lekarska ambulatoryjna opieka rehabilitacyjna. Łącznie przyjęto 954 pacjentów którym udzielono 1643 porad lekarskich. 3. Fizjoterapia ambulatoryjna. W ciągu roku przyjęto 1214 pacjentów, w tym 15 pacjentów ze znacznym stopniem niepełnosprawności. Łącznie wykonano 75343 usług. Wszystkie świadczenia opieki zdrowotnej udzielane są bezpłatnie w oparciu o kontrakt zawarty z Lubelskim Oddziałem Wojewódzkim Narodowego Funduszu Zdrowia. 1.6 NZOZ Ośrodek Rehabilitacji i Terapii dla Dzieci Niepełnosprawnych w Biłgoraju Celem działalności Ośrodka jest udzielanie świadczeń z zakresu: kompleksowej rehabilitacji specjalistycznych, świadczeń zdrowotnych, diagnostyki i opieki medycznej, rehabilitacji leczniczej, zawodowej i społecznej, diagnozy i terapii psychologicznej, logopedycznej, pedagogicznej oraz zajęciowej, opieki i pielęgnacji służących przywracaniu i poprawie stanu zdrowia, współorganizacja kształcenia i wychowania oraz inne działania wynikające z procesu leczenia i kompleksowej rehabilitacji dla osób z niepełnosprawnością. W ciągu roku ze świadczeń udzielanych w placówce korzystały zarówno dzieci, młodzież jak i osoby dorosłe. Świadczenia realizowane były w ramach kontraktu z Narodowym Funduszem Zdrowia. Ogółem ze świadczeń skorzystało 883 pacjentów, w tym 557 dzieci i 326 osób pełnoletnich. Świadczenia realizowane były w sześciu zakresach: 1. Rehabilitacja dzieci z zaburzeniami wieku rozwojowego w ośrodku/oddziale dziennym. 2. Rehabilitacja dzieci z zaburzeniami wieku rozwojowego w ośrodku/oddziale dziennym ze znacznym stopniem niepełnosprawności. 3. Fizjoterapia ambulatoryjna. 4. Fizjoterapia ambulatoryjna dla osób ze znacznym stopniem niepełnosprawności. 5. Lekarska ambulatoryjna opieka rehabilitacyjna. 6. Lekarska ambulatoryjna opieka rehabilitacyjna dla osób ze znacznym stopniem niepełnosprawności. Ogółem w ciągu roku w placówce zatrudnionych było 16 pracowników etatowych, co w przeliczeniu na pełne etaty wyniosło 9,21 etatu. 2. Projekty 2.1. Pomoc Uchodźcom z Ukrainy Stowarzyszenie w roku 2023 kontynuowano pomoc Uchodźcom z Ukrainy. Mieszkali oni w 2 miniosiedlach kontenerowych w Białobrzegach i Bondyrzu. Zorganizowany został im również transport oraz zapewniona edukacja w Zespole Niepublicznych Szkół Specjalnych „Krok za krokiem”. Uzyskano ze środków z PFRON wsparcie finansowe na pobyty krótko i długoterminowe niepełnosprawnych uchodźców. Zrealizowano projekty dotyczące pomocy UA: 1. pobyty krótkoterminowe: Od 01 stycznia 2023 roku do dnia 30 czerwca 2023 roku objęliśmy wsparciem: - łącznie 2 Uchodźców z Ukrainy, w tym: - 1 osobę z niepełnosprawnością, - 1 osobę towarzyszącą, Razem w ramach projektu zrealizowano 10 osobodób pobytów Uchodźców z Ukrainy. Od dnia 01 lipca 2023 do 31 grudnia 2023 roku objęliśmy wsparciem: - łącznie 22 Uchodźców z Ukrainy, w tym: - 10 osób z niepełnosprawnością, - 12 osób towarzyszących, Razem w ramach projektu zrealizowano 110 osobodób pobytów Uchodźców z Ukrainy. 2. pobyty długoterminowe: W okresie od dnia 01.01.2023 r. - do dnia 30.06.2023 r. - łącznie 20 osób z czego - 8 osób to osoby z niepełnosprawnościami oraz - 12 osób towarzyszących. Osoby z niepełnosprawnościami przebywały łącznie 723 osobodoby. Osoby Towarzyszące przebywały łącznie 1272 osobodoby. Razem w ramach projektu zrealizowano 1995 osobodób pobytu uchodźców z Ukrainy i członków ich rodzin. W okresie od dnia 01.07.2023 r. - do dnia 31.12.2023 r. Objęliśmy wsparciem łącznie 33 osoby z czego 14 osób to osoby z niepełnosprawnościami oraz 19 osób towarzyszących. Osoby z niepełnosprawnościami przebywały łącznie 1431 osobodób. Osoby Towarzyszące przebywały łącznie 1311 osobodób. Razem w ramach projektu zrealizowano 2742 osobodób pobytu uchodźców z Ukrainy i członków ich rodzin. 2.2. Zamojski system - przez wsparcie do niezależności – projekt dofinansowany ze środków PFRON – realizacja działań w roku 2023 Projekt wieloletni - rozpoczął się 01.04.2022 roku. Jest realizowany w partnerstwie z Kołem Terenowym w Biłgoraju. Realizacja projektu w II okresie finansowania obejmowała realizację działań polegających na zwiększeniu i rozwoju samodzielności osób z niepełnosprawnością głównie sprzężoną (tj. nabywanie, podtrzymywanie i rozwijanie możliwego do osiągnięcia poziomu samodzielności osobistej) i niezależności społecznej tych osób poprzez dostarczenie im wszechstronnej rehabilitacji społecznej z wykorzystaniem zamojskiego systemu wsparcia w 5 placówkach Wnioskodawców i w środowisku lokalnym Beneficjentów (wsparcie poza placówką jako uzupełnienie rehabilitacji prowadzonej w placówce). Zamojski system wsparcia był zindywidualizowany do potrzeb Beneficjentów dla których dokonano wyboru różnorakich form wsparcia w formie indywidualnej oraz w formie grupowej. W projekcie w II okresie Projektu uczestniczyło 305 beneficjentów i zrealizowano łącznie 124526 godzin wsparcia. 2.3. Pogranicze Równych Szans W roku 2023 kontynuowano wykorzystanie wybudowanej infrastruktury w zakresie prowadzenia kompleksu mieszkań wspomaganych finansowanego ze środków PFRON. Największą trudnością była realizacja projektu po stronie ukraińskiej, na co wpływ miała inwazja wojskowa Federacji Rosyjskiej na ziemiach ukraińskich. Finalnie grantodawca podjął decyzję o oddzielnym rozliczaniu dotacji po stronie polskiej oraz po stronie ukraińskiej. Dotacja po stronie polskiej została pozytywnie poddana audytowi i rozliczona. Dotacja po stronie ukraińskiej jest w dalszym ciągu na etapie audytu. 2.4. Asystent Osobisty Osoby z Niepełnosprawnością W miesiącach styczeń – grudzień 2023 r. zrealizowano łącznie 48 482 godzin wsparcia asystenckiego. Objęto wsparciem łącznie 164 osoby z niepełnosprawnością z czego 125 osób stanowiły osoby powyżej 16 roku życia a 39 osoby poniżej 16 roku życia. Ponad 82% stanowiły osoby wymagające wysokiego poziomu wsparcia, ze znacznym stopniem niepełnosprawności lub orzeczeniem równoważnym. W ramach realizacji projektu, za priorytet uznano wybór asystenta przez uczestnika Programu lub w przypadku osób niepełnoletnich opiekuna prawnego. Z tej możliwości skorzystało 86% uczestników, pozostałe 14% skorzystało ze wsparcia asystenta zaproponowanego przez realizatora Programu. 2.5. Opieka Wytchnieniowa dla Rodzin i Opiekunów Osób z Niepełnosprawnością W ramach projektu objęto wsparciem z zakresu usług opieki wytchnieniowej 117 osób z niepełnosprawnościami oraz ponad 200 członków rodzin w miesiącach styczeń – grudzień 2023. Grupa docelowa pochodziła głównie z powiatów/gmin województwa lubelskiego, jednak ze względu na pilną potrzebę objęcia wsparcia mieszkańców innych województw i braku możliwości uzyskania przez nich usług w swoim regionie, uczestnikami projektu były osoby z województw mazowieckiego, świętokrzyskiego. Grupę docelową stanowili opiekunowie faktyczni osób z orzeczeniem o niepełnosprawności lub osób o znacznym stopniu niepełnosprawności, w tym w zdecydowanej większości osoby z mózgowym porażeniem dziecięcym, z trudnościami w przemieszczaniu się i trudnościami komunikacyjnymi. Wszystkie osoby wymagały wysokiego poziomu wsparcia w tym stałego udziału opiekuna w opiece. W trakcie realizacji projektu, okazało się, że opiekunowie faktyczni przede wszystkim korzystają z form opieki dziennej niż z opieki całodobowej i opieka głównie odbywała się w miejscu zamieszkania. W roku 2023 zrealizowano łącznie 22 591 godzin opieki dziennej. Zupełnie inaczej sytuacja przedstawiała się w zakresie miejsca odbywania opieki całodobowej, tutaj ponad 75% usług odbywało się w miejscach, których dysponentem jest Stowarzyszenie. W roku 2023 zrealizowano 727 dni opieki całodobowej. Łącznie ok 75% wszystkich godzin w ramach Programu było zrealizowanych na rzecz dorosłych osób z niepełnosprawnościami. 2.6. Inne projekty Gmina Zamość - Promocja zdrowia… ROPS Lublin – Organizacja regionalnych imprez kulturalnych, sportowych, rekreacyjnych … ROPS Lublin - Promowanie aktywności Osób z Niepełnosprawnościami Miasto Zamość z PFRON; Wyrównanie różnic…- wsparcie WTZ Fundacja BNP Paribas - Zakup ławek ROPS Lublin - Żyj zdrowo! Fundacja ENEA - Działania dietetyczne MEiN - Inwestycje w Oświacie PFRON - Program Rehabilitacja 25+ Ambasada Węgier - Projektu „Memory for the future” 3. Imprezy i wydarzenia (chronologicznie) 06.01.2023 -Kolacja wigilijna -Kolacja wigilijna z naszymi ukraińskimi uchodźcami przed prawosławnym Bożym Narodzeniem. 05.01.2023 -Pierwsze Kolędowanie w Rodzinnym Domu-5 stycznia 2023 r. w naszym Rodzinnym Domu odbyło się Pierwsze Kolędowanie z udziałem zaproszonych osób z niepełnosprawnościami zrzeszonych w naszym Stowarzyszeniu. 11.01.2023-Rozpoczęcie zbiórki na autobus 30.01.2023-Nagroda Orły Wprost woj. lubelskiego w kategorii Wsparcie i wychowani dla Marii Król – Przewodniczącej Stowarzyszenia. 01.02.2023 -Nowy Bus dla mieszkańców Rodzinnego domu 09.02.2023 -Wizyta Pierwszej Damy Agaty Korhauser-Dudy w Kompleksie Wspomaganego Mieszkalnictwa przy ul. Kresowej 24 w Zamościu 11.02.2023-XI Charytatywne Ostatki Karnawałowe w Carskich Koszarach 25.03.2023-Uroczystość Poświęcenia Rodzinnego Domu 14.03.2023-Obchody Narodowego Święta Węgier (15 marca) -Wizyta w Kompleksie Wspomaganego Mieszkalnictwa przy ul. Kresowej 24 w Zamościu Ambasador Węgier w Polsce - Pani Orsolya Zsuzsanna 18.04.2023-Twój problem moja sprawa (audycja radiowa)-Audycja Anny Gmiterek-Zabłockiej z radia TOK FM o niezależnym życiu osób z niepełnosprawnościami. 19.04.2023-Sadzenie drzew pamięci/wdzięczności przy Rodzinnym Domu 09.05.2023-z okazji Europejskiego Dnia Protestu Przeciwko Dyskryminacji Osób Niepełnosprawnych na terenie kompleksu terapeutyczno-opiekuńczego dla dorosłych osób z niepełnosprawnościami w Zamościu przy ulicy Kresowej 24 odbył się happening pn "Kolorem w szarość". 15.06.2023-pogotowie radiowe (rozmowa Radio Lublin) - Rozmowa Dariusza Tureckiego z Radia Lublin z Joanną Cebulą – dyrektorem Zespołu Niepublicznych Szkół Specjalnych „Krok za krokiem” w Zamościu, o działaniach w placówce, przekazywaniu wiedzy, udzielaniu wsparcia, rehabilitacji oraz opiece nad osobami z niepełnosprawnościami w różnym wieku. 16.06.2023-Dzień Rodziny w Parku Terapeutyczno – Rekreacyjnym w Bondyrzu 22.06.2023-Otwarci na przyszłość - wizyta Ministra Edukacji i Nauki Pana Przemysława Czarnka 28.06.2023-Zebranie Ogólne Sprawozdawczo - Wyborcze Członków Stowarzyszenia 26.06.2023-zakończenie roku szkolnego 2022/2023 10-14.07.2023-wizyta studyjna na Węgrzech w ramach projektu „Memory for the future” Wrzesień 2023-Rozpoczęcie projektu KROKI DO ZDROWIA-Program profilaktyki i terapii zdrowego trybu życia 04.10.2023-Rewizyta w Pałacu Prezydenckim i wycieczka do Warszawy 12.10.2023-podsumowanie akcji 1,5% podatku za 2022 rok 23.10.2023-Narodowe Święto Węgier-Złożenie kwiatów pod tablicą Kropli Mleka w Zamościu – miejsce upamiętniające powstanie węgierskie w 1956 roku na Węgrzech. 25.10.2023- na terenie Warsztatu Terapii Zajęciowej odbyła się wizyta studyjna w ramach programu „Promowanie aktywności osób z niepełnosprawnych w różnych dziedzinach życia społecznego i zawodowego”. Podczas tego spotkania zaprezentowaliśmy metody aktywizacji dla osób z niepełnosprawnościami. listopad 2023-„Zbiórka Darów” Fundacji TVP 17.11.2023-Światowy Dzień Wcześniaka 18.11.2023 -Premiera filmu pt. „Niemożliwe Możliwe” 20.11.2023 r.-Międzynarodowy Dzień Praw Dziecka 20.11.2023 r. Międzynarodowy Dzień Praw Dziecka 01.12.2023-Jubileusz XX-lecia działalności Warsztatu Terapii Zajęciowej 06.12.2023-Międzynarodowy Dzień Osób z Niepełnosprawnościami 08.12.2023-X Wieczór Dobroczynności „odDam” pn. „Żyj zdrowo!” 16,17.12.2023-Świąteczna ZBIÓRKA ŻYWNOŚCI 4. Transport 2023 W roku 2023 realizowaliśmy dowóz dzieci na zlecenie 10 gmin oraz w ramach Projektu PFRON. Dowoziliśmy dzieci do placówek edukacyjnych na terenie miasta Zamość do: - Zespołu Niepublicznych Szkół Specjalnych „Krok za krokiem” w Zamościu, - Szkoły Specjalnej przy ul. Śląskiej w Zamościu, - Przedszkola z oddziałami integracyjnymi nr 7 w Zamościu, - Szkoły podstawowej z oddziałami integracyjnymi nr 10 w Zamościu, - Zespół szkół nr 4 w Zamościu, - Szkoły Mistrzostwa Sportowego w Zamościu, - PSONI koło w Zamościu. Dowoziliśmy uczestników do placówki ŚDS w Białobrzegach i WTZ na ulicy Kresowej. Łącznie siedmioma (+ 1 autobus WTZ) autobusami w bezpieczny i profesjonalny sposób przewoziliśmy 148 osób dziennie z następujących gmin: 1. Gmina Adamów 2. Gmina Hrubieszów 3. Gmina Krasnobród 4. Gmina Szczebrzeszyn 5. Gmina Trzeszczany 6. Gmina Tyszowce 7. Gmina Zamość 8. Gmina Krynice 9. Gmina Werbkowice 10. Gmina Miasto Zamość 11. Gmina Radecznica 12. Gmina Zwierzyniec 13. Gmina Nielisz 14. Gmina Stary Zamość 15. Gmina Miączyn 16. Gmina Grabowiec 17. Gmina Sułów 18. Gmina Skierbieszów 19. Gmina Sitno 5. Nagrody 2023 - Nagroda Orły WPROST woj. lubelskiego w kategorii Wsparcie i wychowanie dla Marii Król Przewodniczącej Stowarzyszenia. 2023 - Dyplom Uznania Ministra Edukacji i Nauki dla Marii Król Przewodniczącej Stowarzyszenia za zasługi na rzecz wyrównywania szans osób z niepełnosprawnościami, zaangażowanie w działalność na rzecz postrzegania ich praw, a także organizowane różnorodnych form edukacji i rehabilitacji prowadzących do ich pełnej aktywności życiowej, zawodowej, społecznej i obywatelskiej.