STOWARZYSZENIE "EKO-INICJATYWA"

Opis głównych działań

W 2022 roku działalność Stowarzyszenia Eko-Inicjatywa wróciła do rytmu działań sprzed pandemii, gdzie swobodnie mogliśmy realizować inicjatywy opierające się na spotkaniach z ludźmi, edukacji ekologicznej bezpośrednio w przyrodzie. Do „normalnego” rytmu wróciły warsztaty dla mieszkańców, „Kwitnące wakacje” i ferie z Eko-Inicjatywą odbyły się przy pełnej liczebności grup. Jednak uaktywnienie w sieci z powodu pandemii, zaowocowało zaadoptowaniem wielu narzędzi i metod pracy zdalnej i online. Kryzys energetyczny i zmiana klimatu to problemy, które wprost znajdują odzwierciedlenie w prowadzonych przez nas warsztatach, projektach i innych inicjatywach. Nagłośnienie w mediach problematyki zmiany klimatu i zagrożeń z tym związanych odzwierciedla się świadomością społeczną istnienia tych problemów, natomiast słabo przekłada się na zaangażowanie społeczne, na działanie. Dlatego za kluczowe wyzwanie uznajemy angażowanie mieszkańców do różnych działań, które zbliżą do przyrody i tworzą przestrzeń do zaangażowania się na rzecz ochrony przyrody. W 2022 roku kontynuowane były inicjatywy (projekty, akcje, działalność szkoleniowa i ekspertyzy przyrodnicze, wydawnictwa) w ważnym obszarze zachowania drzew w krajobrazach otwartych. Postawiliśmy także silny akcent na zachowanie i przywracanie bioróżnorodności. W tym kontekście przygotowujemy się także do edukacji na temat roli gleby jako cennego zasobu. W aktywnościach znalazły miejsce działania na rzecz owadów zapylających, roli zbiorowisk murawowych (np. rezerwat Kwidzyńskie Ostnice). Nowe spojrzenie na zasoby wodne wyzwala lokalna rzeka Liwa, która wraz z jej dopływem Cyganówką, stała się rzeką okresowo suchą. Działania nasze wpisują się w wyzwania i cele „Europejskiej strategii bioróżnorodności 2030”. W 2022 roku zmierzyliśmy się z wyzwaniami finansowymi związanymi z ogrzaniem budynków, ponieważ stawka za gaz wzrosła dwukrotnie. Rozważana jest reorganizacja pracy. … Opis projektów Jednym z wiodących nurtów działalności Eko-Inicjatywy w 2022 roku, jak w latach poprzednich była edukacja ekologiczna skierowana do różnych grup odbiorców, głównie dzieci w wieku szkolnym i przedszkolnym, ale także do urzędników, seniorów, całych rodzin. Główne wydarzenia edukacyjne skupione były w projekcie "Edukacja ekologiczna mieszkańców Kwidzyna", który jest elementem wieloletniego programu. Poza edukacją przyrodniczą, istotną kwestią poruszaną podczas prowadzonych warsztatów i innych akcji edukacyjnych, była tematyka odpadowa oraz przeciwdziałanie spalaniu odpadów w domowych piecach, przeciwdziałanie smogowi. Włączenie dorosłych mieszkańców i całych rodzin jest jednym z celów strategicznych na kolejne lata działalności Stowarzyszenia. Konsekwentnie rozwijana jest działalność na rzecz zachowania drzew w krajobrazach otwartych. W 2022 roku kontynuowano i rozwijano myśl zawartą w projekcie "Drzewa jako element zielonej infrastruktury Europy", pomimo zakończenia projektu. Rozwijany jest program Check Trees, służący do zbioru danych o drzewach za pomocą narzędzi IT. Powstały standardy zarządzania drzewami: Standard cięcia i pielęgnacji drzew, Standard ochrony drzew i innych form zieleni w procesie inwestycyjnym. Duże zainteresowanie standardami sprawiło, że powstały nowe inicjatywy oraz pomysły na nowe projekty, zarówno edukacyjne jak i związane z bezpośrednią ochroną drzew. W 2022 roku rozpoczęliśmy projekt „W trosce o drzewa”. Rozpoczął się cykl szkoleniowy dla urzędników i dla mieszkańców, powstała strona internetowa poświęcona zagadnieniu drzew, ogłoszono konkurs fotograficzny, planowane jest wydanie publikacji. Z myślą o drzewach i związanej z nimi bioróżnorodności zaangażowaliśmy się w tworzenie strategii rozwoju Miejskiego Obszaru Funkcjonalnego Kwidzyna. Nasza aktywność dotyczyła głównie obszaru związanego z bioróżnorodnością. Zaproponowaliśmy projekt polegający na sadzeniu drzew, diagnostyce i pielęgnacji istniejących drzew. Pierwsze nabory wniosków planowane są w 2023 roku. W 2022 roku uzyskaliśmy dotację z Fundacji Drzewo i jutro na projekt „Edukacja ekologiczna na terenach wiejskich”. Projekt rozpoczął się jesienią 2022 i jest kontynuowany w 2023 roku. Jest odpowiedzą na potrzebę wyrównywania szans w dostępie do edukacji ekologicznej pomiędzy miastem a okolicznymi wioskami. W ramach projektu w pierwszym okresie od września do końca roku zrealizowano 25 warsztatów edukacyjnych dla 649 dzieci z okolicznych gmin wiejskich. Zajęcia odbywały się w sali edukacyjnej oraz w pobliskim terenie (w ogrodzie, w lesie). Niezależnie od pogody, po krótkim wprowadzeniu i omówieniu pracy przygotowanej wcześniej przez grupę, edukatorzy dążyli do jak najszybszego wyjścia na świeże powietrze. Wszystkie zajęcia prowadzone były z wykorzystaniem metod angażujących uczestników do działania, obserwacji, zadawania pytań. Dzieci miały do dyspozycji różne pomoce, w postaci lup, lornetek, pojemników na owady. Dzięki modelowi skrzydeł orła bielika w skali 1:1, dzieci mogły się przekonać, jak duże w rzeczywistości są jego skrzydła. Zainteresowaniem cieszyły się także modele owadów znajdujące się przed salą edukacyjną. Edukatorzy wykorzystywali także różnego rodzaju karty pracy w formie kserokopii. Jednak największą frajdę sprawiał dzieciom bezpośredni kontakt z naturą. Dzieci chętnie przyjmowały postawę „uważnych obserwatorów przyrody”. Termin ten pojawiał się podczas naszych zajęć, był podkreślany i omawiany, tak aby zachęcić dzieci do uważności, obserwacji, zaangażowania, poszukiwana różnych ciekawostek. Tematem przewodnim warsztatów były drzewa i ich rola w życiu różnych organizmów. Dzieci nauczyły się rozpoznawać najczęściej występujące gatunki drzew i ich mieszkańców. Poznały cykl życiowy pachnicy dębowej. Przy okazji poznały także pojęcie gatunku parasolowego oraz zrozumiały wartość obecności starych alei i parków dla zwierząt i roślin. W zajęcia przyrodnicze wplecione zostały również zagadnienia dotyczące przeciwdziałaniu zaśmiecaniu środowiska oraz segregacji odpadów. Uzupełnieniem tematyki przyrodniczej, a nawiązującej do oszczędzania papieru były zajęcia polegające na własnoręcznym wykonaniu kartki papieru. Z dużą radością przyjęliśmy informację o uzyskaniu dotacji z rządowego programu Nowe FIO (Fundusz inicjatyw Obywatelskich) na realizację projektu „Obywatele z Eko-Inicjatywą”. Projekt rozpoczął się w połowie 2022 roku i będzie trwał do połowy 2024 roku. W ramach projektu zaplanowane są liczne aktywności z udziałem mieszkańców, angażujące do obserwacji przyrodniczych w konwencji włączenia się w nurt nauki obywatelskiej. Odbywają się spływy kajakowe oraz powstał Zielony Punkt Kontrolny, W partnerstwie z Kwidzyńskim Towarzystwem Kulturalnym opracowano okolicznościowy numer „Schodów Kawowych” poświęcony zagadnieniom ekologicznym, którego wydanie planowane jest w 2023 roku. W 2022 roku odbyło się 6 inspiratoriów przyrodniczych w formule warsztatowej, z których większość połączona była z wyjściem w teren w postaci spacerów edukacyjnych. Zajęcia cieszą się dużym zainteresowaniem ze strony mieszkańców, każde z wydarzeń poprowadzone jest przez specjalistę w danej dziedzinie oraz trenera wiodącego Ewę Romanow- Pękal, która czuwa nad procesem merytorycznym i inspiruje uczestników do zaangażowania obywatelskiego. Obszar lasów osiedla Miłosna, gdzie odbyła się większość zajęć terenowych, to las podmiejski, który spełnia wiele funkcji rekreacyjnych. W oparciu o ten teren działają grupy rowerowe, biegacze, jest to ulubiony teren spacerowy wielu kwidzynian. Przedstawiciele tych grup wzięli udział w inspiratoriach, co tworzy wartość dodaną w postaci wspólnego zaangażowania na rzecz tego miejsca. Odbyły się następujące wydarzenia: Gniewosz plamisty – sposoby badania i obserwacji. Zajęcia poprowadzone przez herpetolog (specjalista w zakresie gadów i płazów) Panią Barbarę Szulc. Po części teoretycznej odbył się spacer lasami Miłosnej oraz na obrzeżach lasu i rezerwatu „Kwidzyńskie ostnice”. Podczas zajęć rozłożono punkty monitoringowe dla gniewosza plamistego. Są nimi płachty blachy, które nagrzewając się, zwabiają węże. Podnosząc blachę w stosunkowo łatwy sposób można sprawdzić, czy zgromadziły się węże. W wyniku zajęć w monitoring gniewosza zaangażowała się grupka wolontariuszy. Pierwszym sukcesem jest znalezienie wylinki tego rzadkiego węża. Warto podkreślić, iż prace prowadzone z udziałem mieszkańców mają znaczny wkład dla nauki, ponieważ gniewosz plamisty nie był notowany na tym terenie. Jest on gatunkiem o bardzo wysokim statusie w systemie ochrony przyrody. Jest bardzo płochliwy i trudny w obserwacji, a zagrożeniem dla populacji jest zabijanie prze złudzi, ponieważ jest często mylony z jadowitą żmiją zygzakowatą (żmija, pomimo ochrony jest zabijana przez ludzi). W związku z tym rozpoczęliśmy akcję edukacyjną wśród mieszkańców. Owady zapylające okolic Kwidzyna. Zajęcia poprowadził dr Andrzej Oleksa. W warsztacie udział wzięła grupa osób bardzo różnorodnych, zarówno pod względem wieku, jak i zawodowym. Wszyscy bardzo aktywnie uczestniczyli w wyłapywaniu owadów i ich obserwacji, chętnie uczyli się rozpoznawania zapylaczy, jak i innych owadów. Z tej grupy, dotychczas, wyłoniło się najwięcej osób aktywnych w portalu INaturalist. Ważnym elementem tego wydarzenia było omówienie zasad tworzenia siedlisk sprzyjającym owadom zapylającym w ogrodach i przy domach. Owady zapylające są ciekawym zagadnieniem dla mieszkańców, ale samo rozpoznawanie jest trudne. Temat wymaga kontynuacji, za czym przemawia także zainteresowanie. Warsztaty zielarskie połączone ze spacerem edukacyjnym. Dr Lucjan Rutkowski, który był głównym specjalistą warsztatów, to sława botaniczna (autor klucza do oznaczania roślin Polski niżowej). Obecność tego specjalisty zgromadziła duże grono odbiorców. Część praktyczną poprowadzono w dwóch etapach, dostosowując do możliwości fizycznych uczestników. Najpierw wykonano tzw. małą pętlę wokół osiedla Miłosnej, a następnie w mniejszym gronie odbyła się wycieczka dużo dłuższa, która obejmowała strome zbocza rzeki Cyganówki. Podczas spacerów obserwowano niemal każdy gatunek rośliny, ale celem było znalezienie roślin charakterystycznych dla danych siedlisk, a także rzadkich. Unikatowymi zbiorowiskami roślinnymi są tutaj murawy kserotermiczne (ciepło i sucholubne). W rezerwacie „Kwidzyńskie Ostnice” występuje najbardziej na północny- wschód położone stanowisko chronionej trawy ostnicy Jana. Historycznie stanowisk było więcej, a zlokalizowane były właśnie na zboczach Cyganówki. Bioróżnorodność w rolnictwie – pokaz wyrobu chleba pełnoziarnistego. Ukazanie związku żywności z ochroną środowiska odbyło się poprzez przybliżenie „portretów” prymitywnych odmian zbóż, przybliżenie bioróżnorodności w rolnictwie, oraz zagadnienia rolnictwa ekologicznego. Zwieńczeniem warsztatów był pokaz wyrobu chleba z maki ekologicznej. Rozpoznawanie porostów, ze szczególnym uwzględnieniem gatunków epifitycznych. Zajęcia poprowadził dr Rafał Szymczyk. Wśród uczestników znalazło się wielu urzędników, nauczyciele, a także grono stałych uczestników naszych inspiratoriów (na tym etapie już wyłoniło się takie grono około 10 osób). Okazało się, że jest to temat bardzo ważny dla urzędników zajmujących się oceną stanu drzew, rozpatrujących często wnioski związane z potencjalną wycinką drzewa. Obecność porostów chronionych jest często narzędziem w ochronie drzew. Warsztat został podzielony na dwie części- teoretyczną w siedzibie Eko-Inicjatywie i praktyczną terenową w okolicy Prabut (aleja drzew we wsi Rodowo). Lokalizację alei wybrano w związku z występowaniem rzadkich i chronionych porostów. Część praktyczna będzie kontynuowana, ponieważ rozpoznawanie gatunków porostów w terenie jest dosyć trudne. Opowieści o wilkach. Ekspertem wydarzenia był dr Maciej Szewczyk z Uniwersytetu Gdańskiego. Zajęcia odbyły się w formie warsztatów stacjonarnych, gromadząc duże grono osób. Wcześniej w węższej grupie odbyła się sesja terenowa połączona z tropieniem wilków i obserwacją kilku nor (stanowiska znane lokalnym przyrodnikom). Ze względów etycznych, musiała być to wąska grupa osób, tak aby nie niepokoić wilków. Część uczestników zajęć zadeklarowała się wolontariatu w ramach zbierania danych o wilkach, co będzie cennym wkładem w badania nad ochroną tych ssaków. Wywiązała się ciekawa i emocjonująca dyskusja. Wśród uczestników było kilku leśników, a w związku z dużym zainteresowaniem tematem, Nadleśnictwo Kwidzyn będzie kontynuowało współpracę z dr M. Szewczykiem. Zielony Punkt Kontrolny. W partnerstwie z Uczniowskim Międzyszkolnym Klubem Sportowym powstała dokładna mapa do biegów na orientację, obejmująca łącznie 5 km2. Mapa obejmuje tereny lasów leśnictwa Miłosna, przylegające bezpośrednio do miasta i znajdujące się przy siedzibie Stowarzyszenia. Wykonano 25 słupków drewnianych, które zostały wkopane w zmapowanym terenie. Opracowano koncepcję tras w różnych wariantach- 3 skale trudności. Trasy zostały przetestowane pod kątem orientacji sportowej i rekreacyjnej. Dzięki zaangażowaniu partnera, jakim jest Nadleśnictwo Kwidzyn, pozyskano bardzo dobrej jakości drewno, a słupki zostały wykonane z twardzieli dębowej, co oznacza, że będą trwałe. Lokalizacja punktów była konsultowana z naszym partnerem, tak aby nie kolidowało to z planowanymi pracami gospodarczymi. Odbyły się dwie imprezy promujące, które zgromadziły zarówno mieszkańców Kwidzyna, jak i osoby z regionu pomorskiego (np. Gdańsk, Rumia, Grudziądz, Osiek, Gdynia). Kolejne wydarzenia planowane są na 2023 rok, w oparciu o powstałe mapy i całą koncepcję tras. Odbędzie się także oficjalna promocja przetestowanej trasy. W 2022 roku odbyły się dwa wydarzenia: Piknik rodzinny z mapą w rękach w ramach Światowego Dnia Biegu na Orientację oraz otwarcie trasy połączone z zawodami VIII rundy Pucharu Pomorza, bieg klasyczny. Bardzo duże zainteresowanie grup spoza Kwidzyna warsztatami prowadzonymi w oparciu o nowy budynek i ogród edukacyjny, rodzi potrzeby poszukiwania nowych źródeł finansowania i tworzenia nowego modelu strategicznego finansowania działalności organizacji, co staje się jednym z wyzwań na kolejne lata. W ramach działalności gospodarczej główne działania to:  Kontynuacja wypasu owiec w rezerwatach roślinności kserotermicznej "Kwidzyńskie ostnice" oraz "Biała Góra";  Kalendarz "Pomorskie w obiektywie";  Inwentaryzacje drzew wraz z oceną stanu zdrowotnego;  Warsztaty edukacyjne dla grup.