FUNDACJA GALICIA JEWISH HERITAGE INSTITUTE

Opis głównych działań

WYSTAWA STAŁA ŻYDOWSKIEGO MUZEUM GALICJA. Śladami Pamięci. Współczesne spojrzenie na żydowską przeszłość Polski Wystawa jest efektem twórczej współpracy pomiędzy Chrisem Schwarzem i Jonathanem Weberem. Poświęcając projektowi ponad 12 lat, zebrali oni materiał, który umożliwia zupełnie nowe spojrzenie na żydowską przeszłość. Wystawa w przystępny i nowatorski sposób ukazuje ocalałe fragmenty żydowskiego dziedzictwa polskiej Galicji. W lipcu 2016 r wystawa została zaktualizowana, dzięki grantowi z Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Autorem nowych fotografii jest profesor Jason Francisco. WYSTAWA STAŁA „10 polskich miast – 10 żydowskich historii” Wystawa „Dziesięć polskich miast—Dziesięć żydowskich historii” to nowa stała ekspozycja prezentowana w Żydowskim Muzeum Galicja w Galerii im. Rodziny Taube. Wystawa ta opiera się na relacjach i rodzinnych fotografiach dziesięciorga polskich Żydów. Wszyscy urodzili się w pierwszych dekadach XX wieku, dorastali lub wchodzili w dorosłość w międzywojennej Polsce. Pochodzili z różnych miast i z różnych środowisk – ich rodziny reprezentowały całą niezwykłą różnorodność polskich społeczności żydowskich przed II wojną światową. Świat, który znali, rozpadł się we wrześniu 1939 roku. Choć im udało się przetrwać – w gettach, w obozach, w ukryciu, w partyzantce, w sowieckiej armii lub na zesłaniu daleko na wschodzie – stracili rodziny, stracili rodzinne domy i po wojnie musieli budować swój świat od nowa. Sześcioro spośród bohaterów wystawy mieszkało w latach powojennych w Polsce, jedna osoba pozostała na terenie ZSRR i zamieszkała w Petersburgu, jedna wyjechała do Izraela, by ostatecznie jednak powrócić do Polski, a dwie wyemigrowały na stałe do Stanów Zjednoczonych, jednak zachowały szczególną więź z Polską. W tle każdej z dziesięciu osobistych historii można dostrzec także historie dziesięciu miast. Bohaterowie wystawy wspominają o konkretnych miejscach zapamiętanych z dzieciństwa i o związanych z nimi sytuacjach – czasem zabawnych, czasem tragicznych. Siedem z tych miast obecnie znajduje się w granicach Polski, a trzy – na Ukrainie. To także świadczy o niezwykle zagmatwanej i trudnej historii Europy Środkowej i Wschodniej w XX wieku, a przede wszystkim stanowi jeszcze jeden element opowieści o skomplikowanych losach ludzi, którym przyszło żyć w XX wieku w tej części świata. Wystawa została przygotowana we współpracy z jednym z głównych partnerów Żydowskiego Muzeum Galicja – Centropą. Powstała w oparciu o materiały zgromadzone w szeroko zakrojonym projekcie historii mówionej realizowanym w latach 2000-2009 w piętnastu krajach, a polegającym na przeprowadzeniu wywiadów i zdigitalizowaniu rodzinnych fotografii i dokumentów ok. 1200 starszych osób. Teksty na wystawie zbudowane są w większości z cytatów – fragmentów wywiadów, które przedstawiciele Centropy przeprowadzili z bohaterami wystawy. Autorzy świadomie oddają im głos, dodając jedynie niezbędne do zrozumienia danej historii wyjaśnienia, aby w pełni wybrzmiało ich doświadczenie XX wieku, aby ich osobiste opowieści nie zginęły wśród dat i liczb.Ekspozycja dostępna w Muzeum została przygotowana w języku polskim i angielskim. Towarzyszą jej jednak narzędzia multimedialne – strona internetowa i aplikacja mobilna, umożliwiające zwiedzanie wystawy także w innych wersjach językowych – niemieckiej i hebrajskiej – oraz zawierające dodatkowe treści. WYSTAWY CZASOWE PREZENTOWANE W ŻYDOWSKIM MUZEUM GALICJA W 2023 ROKU. Kroke: Ortodoksyjni Żydzi w Krakowie Zdjęcia: Anieszka Traczewska Galeria Mirisch and Lebenheim Wrzesień 2023 - February 2024 Wystawa Kroke. Ortodoksyjni Żydzi w Krakowie to efekt wieloletniego projektu fotograficznego Agnieszki Traczewskiej. Agnieszka Traczewska dokumentuje swoim aparatem społeczność ortodoksyjnych Żydów w Krakowie od 2008 roku. Przez ponad 15 lat wykonała setki zdjęć, tworząc niepowtarzalny zbiorowy portret społeczności uchwycony podczas świąt żydowskich, modlitw synagogalnych, prywatnych wydarzeń w domach rodzinnych oraz rytuały związane z przestrzeganiem koszerności lub świętowaniem szabatu. Choć tożsamość żydowska jest pojęciem szerokim, opowieść Traczewskiej skupia się na tych, dla których żydowskość jest równoznaczna z obserwacją religijną w jej najbardziej tradycyjnej, ortodoksyjnej formie. W tym sensie nakreślona przez nią panorama jest wąska i wynika z jej subiektywnych wyborów. Jewish Quarter Pipe Kosher Sk8 Pop Art - rysunki i grafiki Steve’a Marcusa Czerwiec 2023 – Styczeń 2024 Koret Gallery Wykorzystując deski do deskorolki jako płótna, najnowsza wystawa nowojorskiego artysty Steve’a Marcusa eksploruje tematykę tradycji, duchowości i lokalnej historii Żydów. Jego unikalny styl, inspirowany kreskówkami i undergroundowymi komiksami, to zabawne i odświeżająco przystępne podejście do współczesnej sztuki żydowskiej, które jest po mistrzowsku prezentowane na 40 kapryśnych i prowokujących do myślenia blatach do deskorolki. Marcus stworzył także obiekty rytualne, wykorzystując części deskorolki i inspirowane kserografią plakaty poświęcone kulturze deskorolki, tworząc wspaniałą wystawę, która może cieszyć się i doceniać widzów w każdym wieku. Artysta z Nowego Jorku, Steve Marcus (aka smarcus) otrzymał wyróżnienia i nagrody od Amerykańskiego Stowarzyszenia Ilustratorów, ma kilka prac w stałej kolekcji Oakland Museum of California, Jewish Museum of Florida-FIU, American History Collection na Harvardzie Biblioteka, Centrum Książki Jidysz, Instytut Badań Żydowskich YIVO oraz prywatne zbiory sztuki w Stanach Zjednoczonych i za granicą. Współpracował z Allenem Ginsbergiem, Kenem Keseyem, Timothym Learym, New Orleans Jazz Museum i Red Hot Chili Peppers, a także stworzył grafiki i ilustracje dla New York Times, High Times Magazine, Organizacji Narodów Zjednoczonych, MTV, Tattoo International, Źródło, Esquire i plakaty dla słynnego na całym świecie Fillmore w San Francisco. There Is No Tomorrow for Us... Marzec 2023 – marzec 2024 March-March 2024 Galeria Fendler Stworzona przez dział edukacji Żydowskiego Muzeum Galicja wystawa została otwarta z okazji 80. rocznicy likwidacji krakowskiego getta. Powstał, aby upamiętnić krakowskich Żydów, którzy zostali zmuszeni przez Niemców do opuszczenia domów i przeniesienia się do utworzonego na Podgórzu getta, skąd zdecydowana większość trafiła do obozów koncentracyjnych i zagłady. Wystawa została częściowo oparta na materiałach z wystawy czasowej „Walka o godność: żydowski ruch oporu w Krakowie”, przygotowanej przez Muzeum w 2008 roku. Wystawa obala mit, że Żydzi w czasie Zagłady zachowywali się biernie, nie walczyli i nie stawiali oporu. Ukazując warunki życia w getcie, jakie panowały od marca 1941 r. do marca 1943 r., sposoby radzenia sobie z przerażającą rzeczywistością oraz różne formy oporu, chcieliśmy pokazać, jak nieprawdziwe i bolesne są takie stwierdzenia. Not-Light-Mindedly Marzec 2023-Marzec 2024 Galeria w Synagodze Wysokiej Wystawa fotografii wykonanych przez studentów Uniwersytetu Jagiellońskiego w ramach programu Deep Dive. Program Deep Dive to projekt Fundacji na rzecz Dziedzictwa Żydowskiego obejmujący opracowanie różnego rodzaju działań i wydarzeń na każdym z wybranych cmentarzy, w 7 różnych krajach europejskich, badanie potencjału tych miejsc w zakresie interpretacji, zaangażowania społeczności lokalnej i rozwijania umiejętności związanych z dziedzictwem oraz w celach edukacyjnych, kulturalnych, artystycznych i turystycznych. We współpracy z Instytutem Judaistyki Uniwersytetu Jagiellońskiego i Centropą. The Place of Singing Stones Xawery Deskur Wystawa w ramach cyklu „Nagroda im. Chrisa Schwarza” Czerwiec 2023 – wrzesień 2023 W 2018 roku Żydowskie Muzeum Galicja zainaugurowało otwarty konkurs plastyczny poświęcony pamięci Chrisa Schwarza, założyciela i pierwszego dyrektora muzeum. Celem konkursu jest promocja i rozwój sztuki współczesnej oraz stworzenie pola do dialogu na temat historii i stosunków polsko-żydowskich. Ma to być konkurs cykliczny, którego każda edycja będzie poświęcona innemu tematowi. Tematem drugiej edycji było „Bezpieczne miejsce”. Idea bezpiecznego miejsca, sanktuarium, schronienia – coś, co do niedawna uważaliśmy za oczywiste – jest dziś nieustannie kwestionowana. Chociaż istnieją sprzeczne i czasami mylące narracje na ten temat, ostatecznie wszyscy mamy te same podstawowe potrzeby, a posiadanie pewnego, bezpiecznego miejsca jest – pozornie – podstawowym prawem każdego człowieka. Inspiracją dla instalacji Deskura była historia Stanisława Supłatowicza, Sat-Okha „Długiego Pióra” – autora wielu książek o historii i kulturze rdzennych ludów Ameryki Północnej; uważany za ojca chrzestnego polskiego ruchu indiańskiego. Jego pochodzenie jest przedmiotem dyskusji, ale twierdził, że urodził się w 1925 roku w Kanadzie jako syn wodza plemienia Shawnee i Polki. Seven Beggars Julie Weitz Czerwiec 2023 Galeria w Synagodze Wysokiej Seven Beggars to performance stworzony przez artystkę wizualną Julie Weitz i jej współpracowników. Dzieło sztuki będzie wystawiane w ramach tygodniowego wydarzenia na ulicach Kazimierza i wprowadzi widzów we współczesną wersję Siedmiu żebraków, słynnej chasydzkiej opowieści rabina Nachmana z Bresłowa. Każdego dnia przedstawienia Weitz wcieli się w innego żebraka. Jej barwna interpretacja tajemniczej opowieści Nachmana zaprosi publiczność do udziału i połączy poezję, muzykę, ruch i sztuki wizualne, aby odkryć, że ułomność każdego żebraka jest w rzeczywistości ukrytym błogosławieństwem. Towarzysząca wystawa została zaprojektowana jako dynamiczna instalacja efemeryd performansu Weitza, obejmujących rekwizyty, kostiumy, rysunki i fotografie. Duty of remembrance Wystawa prac Sary Melzer Sara Melzer Galeria Koreta Luty 2023 – czerwiec 2023 Kilka lat temu artystka Sara Melzer niespodziewanie otrzymała paczkę z niedoręczonymi wcześniej listami. Wysyłane przez jej krewnych z Polski do Palestyny w latach 1925–1947 zawierały telegram z prośbą o pomoc. Nadawcą był wujek Sary, który miał nadzieję uzyskać wizę do Palestyny, aby móc wraz z rodziną uciec ze Lwowa. W 1942 wraz z całą rodziną został zamordowany w Bełżcu. Podstawą wystawy była emocjonalna reakcja Malzera po otrzymaniu listów. WYSTAWY PODRÓŻUJĄCE W 2023 ROKU. „Dziewczyna z pamiętnika. W poszukiwaniu Rywki z łódzkiego getta” W 1945 roku radziecka lekarka odnalazła w wyzwolonym właśnie obozie Auschwitz-Birkenau szkolny zeszyt. Był to pamiętnik pisany przez nastoletnią Rywkę Lipszyc w łódzkim getcie między październikiem 1943 a kwietniem 1944 roku - świadectwo żydowskiej dziewczynki, która straciła rodzeństwo i rodziców, ale mimo chwil zwątpienia, nie straciła nadziei. Po ponad 60 latach od odnalezienia, pamiętnik trafił od Stanów Zjednoczonych, gdzie został przetłumaczony z języka polskiego, opatrzony historycznymi komentarzami i wydany w formie książki. Pamiętnik Rywki Lipszyc, wzruszający zapis życia i dorastania w łódzkim getcie stanowi punkt wyjścia wystawy. Wybrane fragmenty dziennika opatrzone zostały komentarzami ekspertów, m.in. historyków, lekarki, psychologa, rabinki. Komentarze te pomagają zrozumieć kontekst czasów i wydarzeń, do których w swoim pamiętniku odnosi się Rywka. Na wystawie znajdują się również unikalne historyczne artefakty i dokumenty pochodzące z muzeów z Polski, USA, Izraela, Niemiec i Belgii. Korale, naparstek, zabawka - stanowią przejmujące świadectwo dokumentujące personalny wymiar zagłady, wymiar który tak łatwo pominąć ucząc o Holokauście. W 2023 roku wystawa prezentowana była w USA, Polsce, Europie „Szancer! Wyobraź sobie.” Podróżująca wersja wystawy zaprezentowanej w Żydowskim Muzeum Galicja w 2020 roku zaprasza do świata twórczości wybitnego ilustratora, Jana Marcina Szancera, na którego rysunkach wychowały się pokolenia dzieci i młodzieży. W polskiej ilustracji dziecięcej Jan Marcin Szancer to człowiek-instytucja, znany doskonale wszystkim, którzy wychowali się na wierszach Juliana Tuwima i Jana Brzechwy, zaczytywali się w przygodach Pana Kleksa czy dorastali wraz z bohaterami baśni Andersena. Chociaż rysownik znany jest przede wszystkim z wielobarwnych ilustracji utrzymanych w baśniowym klimacie, to jego biografia, naznaczona dwiema wojnami światowymi i antyżydowskimi represjami, daleka jest od bajkowej historii. W 2023 roku wystawa prezentowana była w kilku miejscach terenie całej Polski. e) Działalność edukacyjna w 2023 r. 1) Dziennik Reni Spiegel – wirtualna opowieść i edukacja na rzecz praw człowieka. Koordynacja: Anna Wencel, pomoc: Katarzyna Suszkiewicz Opis Projektu: Przez cały 2023 rok trwały prace nad projektem, którego celem było stworzenie 8 filmów krótkometrażowych na podstawie tekstu pamiętnika Reni Spiegel. Dzięki współpracy Żydowskiego Muzeum Galicja z Fundacją Edukacji i Sztuki, przy wsparciu Konsulatu Generalnego USA w Krakowie, powstało osiem odcinków filmu. W każdym z nich twórcy przedstawili fragment dramatycznej historii Reni Spiegel oraz kontekst historyczny II wojny światowej i Holokaustu. Każdy odcinek ma także znaczenie uniwersalne i dotyczy uniwersalnych wartości ludzkich: empatii, praw człowieka, szacunku i tolerancji, a także zagrożeń dla tych wartości: ksenofobii, wykluczenia, prześladowań. Efekt: 8 filmów krótkometrażowych, zwiastun, film postprodukcyjny, materiały edukacyjne (towarzyszące filmom), 1 film krótkometrażowy (wszystkie z nakręconych odcinków), 1 spotkanie promocyjne dla nauczycieli i otwarte dla publiczności (25.11.2023, ok. 70 osób), 4 spotkania online dla nauczycieli, 1 spotkanie VIP dla konsulatu i gości (14.12.2023) Status: Projekt został ukończony. 2. Seminarium „Kontekst nauczania o Holokauście” (dwuetapowe seminarium dla nauczycieli) Koordynacja: Anna Wencel, pomoc: Katarzyna Suszkiewicz Opis projektu: Jest to projekt strategiczny dla muzeum, realizowany od 2010 roku. Seminarium przeznaczone jest dla nauczycieli, którzy chcieliby poszerzyć swoją wiedzę na temat historii i kultury Żydów, antysemityzmu i Holokaustu, a także nawiązać kontakty i wymienić doświadczenia z innymi nauczycielami zajmującymi się tą tematyką. Program seminarium podstawowego to przede wszystkim wprowadzenie w tematykę judaizmu, historii Żydów w Polsce od średniowiecza do współczesności, antysemityzmu i Holokaustu. Podczas seminarium na poziomie zaawansowanym skupiamy się na pogłębionych analizach postaw wobec Holokaustu, konsekwencji Holokaustu, dziedzictwa i pamięci żydowskiej oraz współczesnego znaczenia edukacji o Holokauście. W programie obu seminariów poruszane są także współczesne problemy związane z dyskryminacją, mową nienawiści i propagandą medialną. Bardzo ważne jest, aby uczestnicy programu spędzili ten czas razem, w bezpośrednim kontakcie, w wyjątkowej przestrzeni muzeum, wśród zabytków krakowskiego Kazimierza i w miejscach pamięci. Partnerami byli Instytut Judaistyki Uniwersytetu Jagiellońskiego i Yahad-In Unum. Projekt zrealizowano dzięki wsparciu Konferencji w sprawie żydowskich roszczeń materialnych przeciwko Niemcom. Projekt wsparła także Fundacja „Pamięć, Odpowiedzialność, Przyszłość” (EVZ) oraz Federalne Ministerstwo Finansów Niemiec. W 2023 r. na seminarium była obecna Amanda Lanceter, opiekun projektu z ramienia Claims Conference. Jej opinie potwierdziły zasadność tego projektu i były bardzo pozytywne. Efekt: przeszkolenie 52 nauczycieli z całej Polski, utrzymanie partnerskiej współpracy z Instytutem Studiów Żydowskich i Yahad In-Unum 3. Współpraca z Centropą Dział Edukacji współpracuje z Centropą od 2012 roku przy realizacji wielu projektów edukacyjnych dla młodzieży i nauczycieli. Podobnie było w tym roku. 4. Projekt Memory Lanes Koordynacja: Katarzyna Suszkiewicz Opis projektu: Grupa uczniów kieleckiego liceum pod okiem nauczyciela Jacka Jarosa pracuje nad materiałami dotyczącymi lokalnej historii Żydów, które zostaną wprowadzone do aplikacji i AR przez Berlin App – organizację zajmującą się obsługą techniczną stronę projektu. Podobne grupy młodych ludzi pracują jednocześnie nad lokalnymi projektami w Niemczech i Serbii. Efekt: Trzy spotkania warsztatowe młodych ludzi z artystą Dawidem Sypniewskim, dwa międzynarodowe spotkania on-line poświęcone pamięci i dziedzictwu. 5. Projekt Herstories Koordynacja: Anna Wencel, pomoc: Katarzyna Suszkiewicz Opis projektu: Nowy projekt poświęcony jest indywidualnym historiom Żydówek z różnych krajów Europy. Wspólnie z partnerami z Niemiec, Grecji, Węgier i Hiszpanii opracowujemy materiały edukacyjne oparte na biografiach kobiet, pokazujące podobieństwa i różnice w losach Żydówek w poszczególnych krajach. W ramach projektu wywiady, dokumenty i zdjęcia zostaną udostępnione edukatorom, nauczycielom, muzealnikom i innym zainteresowanym 6. Projekt Krokus Koordynacja: Marcin Krotla, pomoc: Katarzyna Suszkiewicz, wolontariusze Opis projektu: Żydowskie Muzeum Galicja jest od wielu lat polskim koordynatorem projektu Krokus, zainicjowanego przez Holocaust Education Ireland. W tegorocznej edycji projektu (2023/2024) uczestniczy około 500 szkół. W ramach Projektu Krokus uczniowie jesienią sadzą żółte cebule krokusów. Kwiaty kwitną na początku wiosny. Żółte krokusy upamiętniają dzieci-ofiary Holokaustu. Sadzenie krokusów poprzedzone są lekcjami i zajęciami pozalekcyjnymi, podczas których uczestnicy poznają tragiczne wydarzenia II wojny światowej i Holokaustu. Efekt: Około 500 szkół uczestniczących w projekcie, 1 spotkanie inauguracyjne w muzeum połączone z zeznaniami Pani Moniki Goldwasser, koncert uczniów szkoły muzycznej oraz sadzenie krokusów. W inauguracji tegorocznej edycji Projektu uczestniczyli Konsul Generalny i Wicekonsul Ukrainy w Krakowie, a także osoby reprezentujące Festiwal Kultury Żydowskiej, Instytut Studiów Żydowskich Uniwersytetu Jagiellońskiego oraz Wydział Edukacji Miasta Hala. Projekt finansowany jest ze środków Unii Europejskiej. 7. Klucz porozumienia (dotacja z Holenderskiego Żydowskiego Funduszu Humanitarnego) Wsparcie dla osób, związanych z kulturą żydowską w Polsce oraz wsparcie dla uchodźców ukraińskich w Polsce. 8. Warsztaty nt. stereotypów, uprzedzeń i dyskryminacji Koordynacja: Anna Wencel 9. Konferencje Przedstawiciele Departamentu Edukacji ŻMG zorganizowali lub współorganizowali w 2023 r. szereg konferencji. ● Seminarium izraelsko-niemiecko-polskie „Nauczanie o Holokauście i Auschwitz. Losy kobiet i dziewcząt” (wspólnie ze Związkiem Nauczycieli Polskich) – Kraków – 25-28.01.2023 ● Seminarium eksperckie na temat cmentarzy żydowskich (wspólnie z Centropą i Europejską Inicjatywą na rzecz Cmentarzy Żydowskich) – Kraków – 25-27 lutego 2023 r. ● Centropa – seminarium roczne – Warszawa – 28-30.04.2023 ● II Krakowska Konferencja Genealogiczna (wraz ze Stowarzyszeniem Twoje Korzenie w Polsce) – Kraków – 25-26 maja 2023 ● Konferencja „Żydzi w Galicji” (wspólnie z Instytutem Judaistyki Uniwersytetu Jagiellońskiego) – Kraków – 10-11 października 2023 r. f) Promocja i PR 1. Główne informacje • Bogaty program wydarzeń z okazji 80. rocznicy likwidacji krakowskiego getta • Udział w miejskiej Nocy Muzeów, Nocy Księgarń, Dniu Otwartym Muzeum i Tygodniu Sztuki Studenckiej • Trzy granty uzyskane z sukcesem przez Dział Programu, PR i Komunikacji (jeden na pięć lat działalności kulturalnej) • Program towarzyszący Festiwalowi Kultury Żydowskiej 2023 oraz wystawom Kroke i Heleny Rubinstein • Ponad 12 000 osób polubiło profil muzeum na Facebooku • Konto Muzeum i Księgarni Muzealnej na Instagramie • Obecność w tradycyjnych mediach: TVN24, Gazeta Wyborcza, Polityka, inne 2. Partnerzy medialni i instytucje współpracujące: • Długoterminowy patronat TVN24, Radia Kraków, Nowa Europa Wschodnia, Kraków w kieszeni, Kultura Krakowa • Współpraca z wybranymi festiwalami: Festiwal Kultury Żydowskiej, Warszawski Festiwal Filmów o Tematyce Żydowskiej • Współpraca z wydawnictwami: m.in. Czarne, Żydowski Instytut Historyczny, Znak, Krytyka Polityczna • Akcje promocyjne wystaw (wystawy: „Helena Rubinstein”, „Obowiązek Pamięci”, „Kwartalnik Żydowski”, „Kroke: Ortodoksyjni Żydzi w Krakowie”) • 900 plakatów • 16 citylightów