POLSKIE TOWARZYSTWO FIZYCZNE

Opis głównych działań

Polskie Towarzystwo Fizyczne reagowało na niepokojące sygnały dotyczące nauki i edukacji formułując upublicznione stanowiska. Były to: 1. List do Ministra Edukacji i Nauki w sprawie braku przedstawiciela nauk fizycznych w Radzie Narodowego Centrum Nauki. List został poparty przez Komitet Fizyki PAN. W wyniku przeprowadzonej kampanii protestacyjnej i rezygnacji jednego z członków tej Rady minister powołał prof. Tomasza Dietla na członka Rady NCN. 2. List do Ministra Edukacji i Nauki ws. punktacji czasopism naukowych. List zawierał projekt klasyfikacji i punktowania czasopism, który mógłby być zastosowany w dziedzinie nauk ścisłych i przyrodniczych. List został przekazany przez Kancelarię Ministra do Wydziału Ewaluacji Nauki MEiN. 3. Stanowisko Polskiego Towarzystwa Fizycznego ws. projektu Ustawy o Towarzystwach Naukowych. Stanowisko to było przesłane do Rady Towarzystw Naukowych przy Prezydium PAN. Postulaty zawarte w tym stanowisku zostały uwzględnione w nowym Projekcie Ustawy, który został przedstawiony na zorganizowanej w Senacie RP konferencji „Status i funkcjonowanie towarzystw naukowych w Polsce” w dniu 14 czerwca 2023r. 4. Stanowisko Zebrania Delegatów Polskiego Towarzystwa Fizycznego ws. niewystarczających środków finansowych przekazywanych przez Ministerstwo Edukacji i Nauki na utrzymanie aparatury naukowo-badawczej, stanowisk badawczych oraz specjalnej infrastruktury informatycznej. Stanowisko to zostało przesłane do Ministerstwa Edukacji i Nauki oraz upublicznione w mediach. I. Działalność naukowa 1. Kapituła Medalu im. Mariana Smoluchowskiego przyznała Medal za rok 2023 prof. Ryszardowi Horodeckiemu za „wybitny wkład do podstaw teorii informatyki kwantowej i rozwój fizyki w Polsce”. 2. Kapituła Nagród Naukowych PTF przyznała następujące nagrody: - Nagrodę Naukową im. Wojciecha Rubinowicza otrzymał dr. hab. Michał Parniak z Centrum Nowych Technologii UW, - Nagrodę za pracę doktorską im. Zygmunta Florentego Wróblewskiego otrzymał dr. Krzysztof Giergiel UJ - Nagrodę im. Arkadiusza Piekary za pracę magisterską - mgr. Radosław Szymon, oraz wyróżnienia: dla dr Anny Dawid-Łękowskiej za rozprawę doktorską, dla mgr. Karola Łukanowskiego za pracę magisterską, 3. Pierwszy raz przyznano Nagrodę PTF za publikację naukową z fizyki dla osób pracujących na obszarze Oddziału Wrocławskiego, dwie nagrody ex aequo: Bartoszowi Krajewskiemu z Politechniki Wrocławskiej i Michałowi Marczenko z Uniwersytetu Wrocławskiego 4. Jury Nagrody PTF za najlepszą pracę magisterską z optyki i fotoniki nagrodziło mgr. Mateusza Kołodziejczyka z Uniwersytetu Białostockiego 5. Sekcja Optyki PTF zorganizowała Polską Konferencję Optyczną 2023 (Toruń, lipiec 2023 r.) 6. Sekcja Fizyki Jądrowej PTF wspólnie z UMCS zorganizowały międzynarodową konferencję naukową „ XXV Warsztaty Fizyki Jądrowej” (Kazimierz, wrzesień 2023 7. W dniach 01-07.09.2023 odbył się w Gdańsku 48. Zjazd Fizyków Polskich. Organizatorami Zjazdu byli: Oddział Gdański PTF, Wydział Fizyki Technicznej i Matematyki Stosowanej Politechniki Gdańskiej oraz Wydział Matematyki, Fizyki i Informatyki Uniwersytetu Gdańskiego. W spotkaniu wzięło udział niemal 460 uczestników, w tym prawie 100 nauczycieli oraz około 80 doktorantów, studentów i uczniów. Na dziewięciu sesjach plenarnych i dwudziestu dziewięciu sesjach tematycznych przedstawiony został przegląd osiągnięć polskich fizyków, pracujących w kraju i zagranicą. 8. Oddział Wrocławski PTF zorganizował Dzień Wrocławskiej Fizyki, imprezę promująca osiągnięcia wrocławskich fizyków (Wrocław, czerwiec 2023). 9. Sekcja Oddziaływań Fundamentalnych PTF była współorganizatorem międzynarodowej konferencji „SCALAR” (Warszawa, 2023). 10. Sekcja Fizyki Jądrowej PTF zorganizowała otwarte spotkanie pod hasłem „Młodości, Ty nad poziomy wylatuj! Spojrzenie młodych na fizykę jądrową” (online, październik 2023). 11. Sekcja Fizyka w Naukach Społecznych i Ekonomii PTF zorganizowała Sympozjum Fizyki Interdyscyplinarnej w Naukach Ekonomicznych i Społecznych (SFINKS’23)(czerwiec 2023). 12. Kol. A. Drabińska, kol. A. Mika, kol. A. Szczygielska-Łaciak, kol. M Osada i kol. K. Petelczyc reprezentowali PTF na International Conference on Women in Physics (Indie, lipiec 2023). 13. Oddział Poznański objął honorowym patronatem XIX Ogólnopolską Konferencję Filozofii Fizyki (online, marzec 2023), The European Conference Physics of Magnetism 2023 (czerwiec 2023), XXXIX Warsztaty Naukowe Lato z Helem 2023 (czerwiec 2023), VII Ogólnopolską Konferencję Kryształki Molekularne 2023 (wrzesień 2023), Seminarium „Surface Science Discussions" (online, styczeń 2024), XXV Polish-Czech Seminar Structural and Ferroelectric Phase Transitions (maj 2024) oraz XXIII Konferencję Kryształów Molekularnych 2024 (wrzesień 2024). 14. Rzeszowski Oddział PTF objął patronatem XVI Rzeszowską Konferencję Młodych Fizyków (Rzeszów, czerwiec 2023). 15. Sekcja Fizyka w Naukach Społecznych I Ekonomii PTF wspólnie z Oddziałem Wrocławskim, Uniwersytetem Wrocławskim i Uniwersytetem Warszawskim zorganizowała międzynarodową konferencję FENS2023 & Max Born Sympozjum - XII Polskie Sympozjum Fizyka w Ekonomii i Naukach Społecznych (Wrocław, wrzesień 2023). 16. Polskie Towarzystwo Fizyczne było partnerem organizowanego przez Centrum Astronomiczne im. Mikołaja Kopernika PAN spotkania z Laureatami Nagrody Nobla, którzy odwiedzili Polskę z okazji obchodów Roku Kopernika. Byli to Barry C. Barish oraz Arthur B. McDonald. 17. Wszystkie oddziały Polskiego Towarzystwa Fizycznego organizowały cykliczne konwersatoria i seminaria środowiskowe. 18. Tradycyjnie w czasie 48. Zjazdu Fizyków Polskich miała miejsce, już po raz czternasty, konferencja IPSEC (Informal Physical Societies Exchange Conference). Wzięli w niej udział przedstawiciele 11 towarzystw w tym prezydenci APS, EPS, DPG. II. Działalność edukacyjna i popularyzująca fizykę. 1. W dniu 2.02.2023 odbyło się (na platformie ZOOM) otwarte dla wszystkich członków PTF spotkanie, w trakcie którego omówione zostały wyniki ankiety „Wizerunek i widoczność fizyki”, przeprowadzonej we współpracy z Wydziałem Fizyki Politechniki Warszawskiej i firmą ProScience. Wykorzystując wnioski z tej ankiety podjęte zostały wspólnie z kolegami z Wydziału Fizyki Politechniki Warszawskiej i firmą ProScience prace zmierzające do opracowania pakietu tekstów, które mają być nową propozycją mówienia o fizyce, punktem odniesienia do zmian w sposobie myślenia o tym czym zajmuje się fizyk. Pakiet ten będzie dostępny dla wszystkich wydziałów prowadzących studia na kierunkach związanych z fizyką. 2. Oddział Warszawski PTF wspólnie z Wydziałem Fizyki UW zorganizował ogólnopolski konkurs „Poszukiwanie talentów na miarę Mieczysława Wolfkego”. Projekt ten finansowany przez Ministerstwo Edukacji i Nauki cieszył się bardzo dużym zainteresowaniem młodzieży szkolnej. Do finału zakwalifikowało się 25 uczniów szkół podstawowych i 32 uczniów szkół ponadpodstawowych. Finał odbył się w dniach 26-27 maja 2023 r. na Wydziale Fizyki UW. 3. Członkowie PTF aktywnie uczestniczyli w organizowanej przez Wydział Nauk Ścisłych i Technicznych Uniwersytetu Śląskiego w dniach 26-29 czerwca 2023 r. w Szczyrku konferencji XXIII Spotkanie Ogólnopolskiego Klubu Demonstratorów Fizyki. Konferencja poświęcona eksperymentom dydaktycznym i ich stosowaniu w dydaktyce nauk przyrodniczych, a także w popularyzowaniu nauki. PTF objęło patronatem tę konferencję. 4. Podobnie jak w poprzednich latach członkowie PTF z całej Polski aktywnie uczestniczyli w organizacji finałów Olimpiady Fizycznej i Turnieju Młodych Fizyków oraz przygotowaniu laureatów do udziału w zawodach międzynarodowych. Reprezentanci Polski uczestniczyli w: Europejskiej Olimpiadzie Fizycznej w Hanowerze (jeden srebrny i cztery brązowe medale), Międzynarodowej Olimpiadzie Fizycznej w Tokio (jeden złoty, trzy srebrne i jeden brązowy medal) i Międzynarodowym Turnieju Młodych Fizyków w Pakistanie (pierwsze miejsce i złoty medal). 5. Oddział Warszawski PTF wspólnie z Wydziałem Fizyki UW i Biurem Edukacji m.st. Warszawa realizował projekty: Wykłady otwarte z fizyki, Fizyczna karuzela, Ochota na naukę, Pracownia Fizyczna dla uczniów, Zimowa Szkoła Fizyki, Letnia Szkoła Fizyki. 6. Kapituła Nagrody PTF im. Krzysztofa Ernsta za Popularyzację Fizyki przyznała w 2023 r. Nagrodę oraz Medal im. Krzysztofa Ernsta zespołowi organizującemu obchody Roku Mieczysława Wolfkego. Zespół pracował w składzie: dr inż. Krzysztof Petelczyc (Politechnika Warszawska) , dr Izabela Skwira-Chalot (Uniwersytet Warszawski) , prof. dr hab. Jerzy Garbarczyk (Politechnika Warszawska), mgr inż. Ewelina Kędzierska (Niepubliczne LO nr 40 w Warszawie), prof. dr hab. Ewa Dębowska (Uniwersytet Wrocławski), prof. dr hab. Andrzej Maziewski (Uniwersytet w Białymstoku), dr inż. Anna Kalbarczyk (Politechnika Warszawska), mgr Justyna Lichosik (Energetyczne Centrum Nauki w Kielcach), mgr Grzegorz Aleksandrowicz (Nowa Era), mgr Agnieszka Pęcherska. 7. Nagrodę PTF im. Grzegorza Białkowskiego dla wyróżniających się nauczycieli i Medal Grzegorza Białkowskiego otrzymał dr hab. Lech Mankiewicz (Prywatna Szkoła Podstawowa „Eureka” im. Hypatii z Aleksandrii w Zalesiu GOrnym). Nagrody drugiego stopnia otrzymali mgr Artur Kolincio (III Liceum Ogólnokształcące w Gdyni) i mgr Leszek Szalast (II Liceum Ogólnokształcące w Radzyniu Podlaskim). Przyznano również wyróżnienia, które otrzymali: mgr Joanna Biel-Kiepura (Zespół Szkół nr 6 z Oddziałami Integracyjnymi we Wrocławiu), mgr Marcin Braun (Autorskie Liceum Niepubliczne nr 42 w Warszawie) i mgr Aneta Gut-Sulima (III Liceum Ogólnokształcące im. St. Żeromskiego w Bielsku Białej). 8. Medal Ignacego Adamczewskiego przyznawany osobom wyróżniającym się w dziedzinie popularyzacji fizyki przez Oddział Gdański PTF otrzymały: Maria Alicka, Beata Bochentyn, Aleksandra Mielewczyk-Gryń i Joanna Gondek. 9. W dniach 22-23 września 2023 roku tradycyjnie na Wydziale Fizyki UAM w Poznaniu odbył się 13. Ogólnopolski Festiwal „Nauki Przyrodnicze na Scenie", który stanowi etap krajowy europejskiego festiwalu "Science on Stage". W organizację imprezy aktywnie włączyli się koledzy z Oddziału Poznańskiego PTF oraz kol. A. Mika z Oddziału Szczecińskiego PTF. 10. Oddział Krakowski PTF dzięki darczyńcy pragnącemu zachować anonimowość i podwojeniu tej kwoty przez Google, ufundował nagrody dla 20nauczycieli, opiekunów uczestników Olimpiady Fizycznej. Ponadto wszyscy uczestnicy z Okręgu Krakowskiego zakwalifikowani do części teoretycznej II stopnia Olimpiady Fizycznej otrzymali nagrody książkowe. 11. Oddział Katowicki PTF aktywnie włączył się w przygotowania popularyzacji fizyki w ramach obchodów Europejskiego Miasta Nauki Katowice 2024. 12. Oddział Lubelski PTF tradycyjnie był współorganizatorem kolejnej edycji „Pokazy z fizyki”. W organizowanej od 70 lat imprezie dla młodzieży szkolnej wzięło udział około 20 tys. uczestników. 13. Oddział Poznański PTF wspólnie z Instytutem Fizyki Molekularnej PAN w Poznaniu realizował projekty: "Fizyka Warta Poznania" oraz "Energia i Klimat". Poza tym, wspólnie z Uniwersytetem im. Adama Mickiewicza w Poznaniu realizował projekt naukowy w ramach klas akademickich. 14. Oddział Warszawski PTF zorganizował Warszawską Konferencję Nauczycieli Fizyki „Jak uczyć astronomii”. W konferencji wzięło udział ok. 100 nauczycieli z całej Polski (Warszawa, listopad 2023). 15. PTF objął patronatem konkurs „Lwiątko 2023” (Kraków 2023 r.) i Powiatowy Konkurs Fizyczno-Kreatywny „Cień tworzy historię”, (Augustów 2023 r. ). 16. Oddział Warszawski objął patronatem kolejną edycję Festiwalu Przyrodniczego w XXI LO im. H. Kołłątaja w Warszawie. 17. Oddział Wrocławski był współorganizatorem Otwartego Międzyszkolnego Konkursu Fizycznego im. Bożeny Koronkiewicz. 18. Oddział Wrocławski zorganizował cykl wykładów dla uczniów „Wykłady z fizyki” oraz Seminarium Środowiskowe "Problemy dydaktyki fizyki”. 19. Organizatorzy 48. Zjazdu Fizyków Polskich we współpracy ze Szkołą Podstawową nr 86 w Gdańsku oraz z Gdańskim Wydawnictwem Oświatowym zorganizowali szereg konkursów dla uczniów szkół podstawowych. Łącznie wzięło w nich udział ponad 1700 uczniów z całego kraju. Uroczyste wręczenie większości nagród i wyróżnień odbyło się podczas specjalnej sesji Zjazdu. Zorganizowano również interaktywne wystawy dla młodzieży szkolnej. 20. Oddział Bydgoski w ramach popularyzacji fizyki wydał kalendarz na rok 2024 pt. FIZYKA JEST SPOKO, przeznaczony głównie dla młodzieży szkół średnich w Bydgoszczy. Kalendarz ten został dobrze przyjęty przez młodzież, ich wychowawców i nauczycieli. Ponadto przygotowano materiały promujące fizykę i PTF, które zostaną udostępnione młodzieży w czasie imprezy Inżynieralia organizowanej przez Instytut Matematyki i Fizyki WTiICh Politechniki Bydgoskiej. 21. Oddział Toruński PTF zorganizował otwarte spotkanie pt. ,,Pierogi z dinozaurami”, podczas którego wspomnieniami podzielili się emerytowani i bardzo zasłużeni profesorowie związani z PTF oraz UMK oraz ufundował nagrody dla najlepszych zespołów w szkolnym konkursie „Ścieżki fizyczno-ekologiczne”. 22. Członkowie PTF aktywnie uczestniczyli w organizowanych w różnych ośrodkach Polski festiwalach, piknikach, otwartych wykładach i innych imprezach popularyzujących naukę i fizykę. III. Projekty, które otrzymały dofinansowanie w bieżącym roku 1. Konkurs MEiN Społeczna odpowiedzialność nauki – Popularyzacja nauki i promocja sportu, przygotowany przez Oddział Warszawski PTF projekt „Poszukiwanie talentów na miarę Mieczysława Wolfkego”, 2. Konkurs MEiN Doskonała nauka – wsparcie konferencji naukowych, przygotowany przez Oddział Gdański PTF projekt „ 48 Zjazd Fizyków Polskich” 3. Konkurs MEiN Organizacja i przeprowadzenie Olimpiady Fizycznej, projekt przygotowany przez Komitet Olimpiady Fizycznej 4. Sieć Badawcza Łukasiewicz, Wsparcie Olimpiady Fizycznej, wniosek przygotowywany przez kol. Andrzeja Wysmołka 5. Fundacja PZU, przygotowany przez kol. Leszka Gładczuka projekt „Turniej Młodych Fizyków 2023 i udział polskiej drużyny w Turnieju Międzynarodowym w Pakistanie” 6. Darowizny rodziców uczniów uczestniczących w Międzynarodowym TMF (koszty podróży) 7. Konkurs CARBONIUM SUPPORTING CONFERENCES – organizowany przez Politechnikę Gdańską (Inicjatywa Doskonałości – Uczelnia Badawcza), przygotowany przez Oddział Gdański PTF projekt „Konferencja Polskiego Towarzystwa Fizycznego, instytucjonalnego członka EPS pod nazwą 48. Zjazd Fizyków Polskich” 8. EXTREME LIGHT INFRASTRUCTURE ERIC, dofinansowanie na wniosek Oddziału Gdańskiego organizacji 48. Zjazdu Fizyków Polskich w Gdańsku 9. Darczyńca pragnący zachować anonimowość oraz Google sfinansowali przygotowany przez Oddział Krakowski projekt „Wsparcie uczestników Olimpiady Fizycznej” 10. Biuro Edukacji m. st. Warszawa przyznało finansowanie projektom przygotowanym przez Oddział Warszawski PTF i realizowanym w 2023 r.: a) Zimowa Szkoła Fizyki b) Wykłady Otwarte z Fizyki c) Pracownia Fizyczna dla uczniów d) Letnia Szkoła Fizyki e) Fizyczna karuzela f) I Warszawska Konferencja Nauczycieli Fizyki. Jak uczyć astronomii g) Ochota na naukę IV. Inne działania 1. Uruchomiono (dzięki ofiarnej pracy kol. K. Petelczyca) nową stronę internetową PTF oraz przeniesiono system internetowy PTF na nowy serwer. 2. Wdrożono przygotowany przez firmę SORGA system zarządzania obejmujący prowadzenie ewidencji członków, uporządkowanie płatności składek, elektroniczną obsługę naboru nowych członków, wysyłanie informacji o nieopłaconych składkach, ułatwienie komunikacji między ZG a członkami, system głosowań i formularzy internetowych itp. 3. W 2023 roku ukazały się cztery numery Postępów Fizyki. 4. We wrześniu w Gdańsku odbyło się Zebranie Delegatów PTF 5. Podczas 48. Zjazdu Fizyków Polskich w Gdańsku odbyło się spotkanie Zarządu Głównego PTF z przedstawicielami Oddziałów. Przedstawili oni informacje o działalności oddziałów i problemach z jakimi się spotykają oraz sugestie przyszłych działań. Na spotkaniu tym kol. K. Petelczyc i kol. A. Kubisiak omówili wyniki przeprowadzonej przez nich ankiety, której pytania dotyczyły między innymi opinii nt. roli PTF w środowisku fizyków, wyzwań i trudności fizyki w Polsce oraz potrzeb członków PTF. Obecni na spotkaniu przedstawiciele młodego pokolenia PTF wyrazili swoje uwagi i oczekiwania dotyczące funkcjonowania i przyszłości PTF. Wnioski ze spotkania opisane zostały w artykule przygotowanym do druku w Postępach Fizyki. 6. Po raz czwarty odbył się rejs "Fizyków pod Żaglami". Tym razem na szkunerze STS Kapitan Borchardt fizycy przypłynęli z Lubeki na 48 ZFP w Gdańsku, gdzie na kei na Wełtawie zorganizowano wspólnie z fizykami UG i PG ciekawe pokazy dotyczące fizyki żeglowania. 7. W 2023 roku odbyły się trzy spotkania Rady EPS. W spotkaniach w marcu i listopadzie uczestniczyła Prezes PTF. Na spotkaniu Rady EPS zorganizowanym w maju 2023 r. PTF reprezentował kol. M. Kolwas. W listopadzie 2023 r. Rada EPS podjęła uchwały ws. nowelizacji „CONSTITUTION of the EUROPEAN PHYSICAL SOCIETY” i „BY-LAWS of the EUROPEAN PHYSICAL SOCIETY”. 8. W Ambasadzie Republiki Federalnej Niemiec odbyło się 24.04.2023 r. spotkanie z prof. Jürgenem Mlynkiem Prezesem „Falling Walls Foundation”, na którym PTF był reprezentowany przez Sekretarza Generalnego kol. B. Kowalskiego. 9. Prezes reprezentowała PTF na uroczystościach obchodów 70-lecia Instytutu Fizyki PAN, 50-lecia czasopisma Delta, 30-lecia Wydziału Fizyki Uniwersytetu Adama Mickiewicza oraz wspólnie z kol. L. Sirko na uroczystościach 100-lecia Polskiego Towarzystwa Astronomicznego.