"STOWARZYSZENIE OCHRONY KRAJOBRAZU I ARCHITEKTURY SUDECKIEJ"

Opis głównych działań

1. Interwencja w sprawie o wydanie decyzji o warunkach zabudowy dla inwestycji pod nazwą: „Budowa ośrodka domków wypoczynkowych wraz z bazą gastronomiczną i konferencyjną na części działki nr 204/1, obręb 0006 Kostrzyca Stowarzyszenie zostało dopuszczone do udziału na prawach strony postanowieniem Wójta Gminy Mysłakowice w postępowaniu administracyjnym i złożyło 3 stycznia 2024 r. uwagi odnośnie materiału dowodowego. Dotyczyły one m.in. nienawiązania do istniejącej zabudowy, zlikwidowania prawie 6 ha naturalnych łąk i zadrzewień oraz wypływu inwestycji na lokalne korytarze ekologiczne i szatę roślinną. Znaczącej zmianie ulegnie krajobraz kulturowy, a także warunki życia i zdrowia mieszkańców. Inwestor złożył 4 stycznia 2024 ponowny wniosek o ustalenie warunków zabudowy dla inwestycji pn.: Budowa osiedla 22 domów całorocznych z garażami w bryle budynku i infrastrukturą techniczną na części działki nr 204/1, obręb Kostrzyca” bez bazy gastronomicznej i konferencyjnej. Stowarzyszenie ponownie złożyło wniosek o dopuszczenie na prawach strony w postępowaniu administracyjnym. 2. Wniosek do Konserwatora Zabytków o ocenę drzewostanu przeznaczonego do wycięcia na działce leśnej przy ul. M. Curie-Skłodowskiej w Karpaczu połączony z wizją terenową oraz o wizję lokalną przy ul. Na Śnieżkę w sprawie uszkodzenia drzew w szpalerze świerków Drzewa przeznaczone do wycięcia znajdowały się na terenie projektu użytku ekologicznego, które Stowarzyszenie skierowało do Rady Miejskiej Karpacza. Zalesiona działka stanowi chronione siedlisko 9110 – kwaśne buczyny. Oznakowano osiem drzew, z tego jedno – żywy świerk - budziło wątpliwości. Niejasności dotyczyły też ewentualnych nasadzeń w miejsce suchych drzew. W odpowiedzi na pismo z 12 stycznia2024 r. , przeprowadzono oględziny, które potwierdziły celowość wycinki i określiły wytyczne dotyczące uzupełnień drzewostanu. W związku z uszkodzeniem drzew w Karpaczu Górnym została przeprowadzona wizja lokalna na wniosek Stowarzyszenia z 14 marca 2024 r., która potwierdziła zniszczenia w obrębie szpaleru drzew stanowiących dawne założenie zieleni przy historycznym hotelu Deutscher Kaiser. Konserwator Zabytków skierował wniosek do Burmistrza Karpacza o nałożenie kary administracyjnej i informowanie organu o przebiegu postępowania. 3. Uroczystość nadania Medalu „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” artyście Leszkowi Legutowi na sesji Rady Miejskiej w Karpaczu Minister kultury i dziedzictwa narodowego pan prof. Piotr Gliński nadał 14 grudnia 2023 r. artyście plastykowi Leszkowi Legutowi Brązowy Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”. Wniosek o uhonorowanie Leszka Leguta złożyło Stowarzyszenie. Na Sesji Rady Miejskiej 25 stycznia 2024 r. uroczystego wręczenia medalu dokonał senator RP Krzysztof Mróz. Leszek Legut jest artystą malarzem, a szczególne miejsce w jego twórczości zajmuje pejzaż Karkonoszy. W swoich pracach utrwala dziedzictwo kulturowe Sudetów i Dolnego Śląska, krajobrazy, górską przyrodę, liczne zabytki – świadków minionej przeszłości. Leszek Legut mocno zapisał się w pamięci współczesnego Karpacza: jest autorem obecnego herbu miasta oraz logo Muzeum Sportu i Turystyki. Zaprojektował również krzyż w Dolinie Łomniczki pod Śnieżką, przy symbolicznym Cmentarzu Ofiar Gór, który zachowuje pamięć o ludziach niezwykłych: alpinistach, ratownikach i przewodnikach górskich. 4. Temat przeinwestowania Karkonoszy na wyjazdowym posiedzeniu Komisji Polityki Rozwoju Regionalnego Sejmiku Województwa Dolnośląskiego Wspólnie z organizacjami pozarządowymi powiatu karkonoskiego skupionym w Ruchu Społecznym, Stowarzyszenie przygotowało wystąpienie o przeinwestowaniu Karkonoszy, inwazji deweloperskiej i zabetonowywaniu najpiękniejszych karkonoskich miejscowości na przykładach z Karpacza. Wyjazdowe posiedzenie Komisji odbyło się 21 marca 2023 r. w siedzibie Karkonoskiego Parku Narodowego w pałacu Sobieszów. Materiał zdjęciowy oraz filmowy zatytułowany „Zrównoważony rozwój Karkonoszy. Druga strona medalu” pokazywał zagrożenia dla przyrody i krajobrazu spowodowane presją inwestorską. Miejscowości turystyczne Karkonoszy są dewastowane przez masowe inwestycje mnożące miejsca noclegowe, bez oglądania się na problemy z infrastrukturą, pogarszającą się jakością życia mieszkańców i niejednokrotnie bez przestrzegania zapisów planów miejscowych. Ruch Społeczny sformułował postulaty, których wdrożenie mogłoby zahamować niekorzystne zmiany przy równoczesnej ochronie terenów przyrodniczo cennych. 5. Dwa spacery przyrodnicze w ramach akcji „Wspólny las” Pierwszy spacer przyrodniczy doliną Dzikiego Potoku z ulewnym deszczem, gradem i przebłyskami słońca odbył się 25 marca 2023 r. Przyroda w górach jeszcze spała i zwiastunów wiosny było niewiele - jedynie leszczyna nie zawiodła. Szlak wędrówki prowadził tropem zwierząt, wzdłuż lasów stokowych i łęgowych nad Dzikim Potokiem, obok starej sztolni i znaków granicznych. Po drugiej stronie leśnej drogi, w Naturze 2000, widoczne były ślady nieczynnego kamieniołomu granitu i pozostałości dawnego górniczego szybu. Na podstawie map łatwe stało się usytuowanie w terenie przebiegu tzw. obwodnicy naniesionej do projektu nowego studium. Przeforsowanie tego szkodliwego pomysłu całkowicie zniszczy cenne siedliska przyrodnicze wzdłuż Dzikiego Potoku i Natury 2000. Na drugim spacerze, który odbył się dzień później, 26 marca 2024 r., oznaki wiosny były już bardzo wyraźne. W niższych położeniach górskich, ok. 500 m n.p.m. nad potokiem pojawiły się lepiężniki, na drzewach nabrzmiewały pąki, a krzewy bzu czarnego miały już częściowo rozwinięte liście. Droga wiodła przez Świętojański Las – siedlisko kwaśnej buczyny o statusie lasu ochronnego, który miasto przeznaczyło na ścięcie. W projekcie studium teren zarezerwowano na budownictwo wielorodzinne, deweloperskie z przeznaczeniem na mieszkania komunalne, mimo że Karpacz posiada inne, niezalesione działki proponowane wcześniej na te cele. Spacer zakończył się przy Jesionowych Błotach – łęgach jesionowych położonych na terenie zabagnionym. Cały, należący do miasta zalesiony obszar o powierzchni 1,4 ha został zgłoszony do objęcia ochroną i utworzenia w tym miejscu użytku ekologicznego. Ostatnim etapem było podsumowanie spacerów w hotelu Malachit. Przy prezentacjach, wskazujących na destrukcyjne inwestycje w Karkonoszach, wywiązała się ciekawa dyskusja. 6. Postępowanie w sprawie „Budowy rurociągu przesyłowego ścieków Sosnówka – Miłków” i wniosek Stowarzyszenia o przyznanie prawa strony W obwieszczeniu z dnia 14 marca 2023 r. wójt Gminy Podgórzyn zawiadomił o wszczęciu postępowania administracyjnego w sprawie wydania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach zgody na realizację przedsięwzięcia polegającego na „budowie rurociągu przesyłowego ścieków Sosnówka – Miłków z budową 2 tłoczni wraz z niezbędną infrastrukturą”. Stowarzyszenie złożyło w kwietniu wniosek o przyznanie prawa strony organizacji społecznej. W odpowiedzi wójt odmówił Stowarzyszeniu udziału w postępowaniu, twierdząc, że argumentacja jest ogólnikowa, a inwestycja w żadnym zakresie nie będzie wpływała negatywnie na architekturę i krajobraz sudecki. W zażaleniu do Samorządowego Kolegium Odwoławczego Stowarzyszenie podkreśliło, że w ocenie zasadności wniosku nie ma absolutnie żadnego znaczenia, czy planowana inwestycja ma, czy nie ma wpływu na architekturę i krajobraz sudecki, a istotą roli organizacji pozarządowej w postępowaniu jest zapewnienie głosu i stanowiska społeczeństwa. Można jednoznacznie stwierdzić, na podstawie celów statutowych, że działania Stowarzyszenia służą ochronie środowiska, krajobrazu i architektury Sudetów przed zalewem masowych inwestycji hotelarskich, aparthotelowych, które rozprzestrzeniają się w tym rejonie, a skutki pośrednie budowy rurociągu, czyli rozwiązania dotyczące gospodarki wodno-ściekowej będą miały wpływ na mieszkańców okolicznych miejscowości i środowisko. W postanowieniu SKO utrzymało w mocy zaskarżone postanowienie. 7. Udział w wiosennym porządkowaniu Karpacza z okazji Dnia Ziemi Dzień Ziemi 22 marca 2023 r. członkowie Stowarzyszenia spędzili pracowicie, uczestnicząc w akcji zorganizowanej przez Urząd Miejski. Po pobraniu worków i rękawiczek z Informacji Turystycznej udali się w teren i sprzątali swoje ulubione, ale mocno zaśmiecone zakątki Karpacza. Były to tereny nad strumieniem Płomnica: brzeg strumienia, rozlewiska, skarpy i las, które zaliczają się do siedlisk chronionych i wchodzą w skład projektowanego użytku ekologicznego. Najwięcej czasu i wysiłku z zajęło porządkowanie wyjątkowo zaniedbanej ulicy Zacisznej, biegnącej równolegle do Płomnicy. Porządki zakończyły się wspólnym grillowaniem. 8. Interwencja w sprawie Prognozy oddziaływania na środowisko dotyczącej studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Karpacz w Generalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska Stowarzyszenie skierowało do Generalnego Dyrektora Ochrony Środowiska 15 maja 2023 r. pismo, w związku z niewiarygodnym przygotowaniem Prognozy oddziaływania na środowisko, - pomijającym, przede wszystkim, rzeczywiste rozmiary tzw. obwodnicy północnej i jej zagrożenia dla Natury 2000 oraz cennych siedlisk przyrodniczych – w którym wnioskowało o gruntowną analizę tego dokumentu. W odpowiedzi zaznaczono, m.in., że organy opiniujące nie mają wpływu na sposób uwzględnienia ich stanowiska, ani nie są upoważnione do podejmowania innych jednostkowych czynności, które mogłyby wpłynąć na podniesienie rzetelności i jakości wykonania dokumentacji albo na przyjęcie dokumentu. Kopia pisma Stowarzyszenia została skierowana do wiadomości i ewentualnego wykorzystania Regionalnemu Dyrektorowi Ochrony Środowiska we Wrocławiu. 9. Ponowne złożenie wniosku o uchwalenie Użytku ekologicznego „Jesionowe Błota i Świętojański Las nad Płomnicą” Po zaktualizowaniu i uzupełnieniu, m.in. o dodatkowe, wykonane w 2023 r. zdjęcia oraz prezentację power-point, wniosek o utworzenie użytku ekologicznego został 5 maja 2023 r. powtórnie skierowany do Rady Miejskiej Karpacza. Zalesione działki o pow. 1,4 ha są wyłączną własnością Gminy Karpacz. Burmistrz miasta twierdził, że wniosek jest bezzasadny, a radni większością głosów go odrzucili. Według ekspertyzy przyrodniczej na działkach znajdują się dwa chronione siedliska. Teren ten jest mocno zagrożony – zapisy w projekcie studium przewidują, że las zostanie wycięty pod budownictwo wielorodzinne, czyli typowo deweloperskie. Pożar, jaki wybuchł na jednej działek 25 lipca 2023 r. skłonił Stowarzyszenie do jeszcze jednej próby złożenia wniosku. Spłonęła szopa po dawnej stolarni i fragment lasu stanowiącego siedlisko priorytetowe 91E0 łęgi wierzbowe, topolowe, olszowe i jesionowe, chronione w Unii Europejskiej. Niestety, również i tym razem, niewielką przewagą głosów wniosek został oddalony. 10. Spotkanie poświęcone roślinom inwazyjnym w ramach cyklu „Sobótka - Niezwykły wieczór Świętojański” Po raz siódmy, 23 czerwca 2024 r. w hotelu Malachit w Karpaczu odbył się wieczór świętojański, którego celem jest prezentowanie ciekawych zjawisk przyrodniczych występujących tuż obok, a często niedostrzeganych i niedocenianych przez mieszkańców Karpacza i turystów. Spotkanie pt. „Nieproszeni Goście, czyli rośliny inwazyjne - jak je rozpoznawać i ich unikać” prowadził dr Marek Malicki, pracownik naukowy Zakładu Botaniki na wydziale Nauk Biologicznych Uniwersytetu Wrocławskiego. Botanik pokazywał w trakcie prezentacji i na wieczornym spacerze, jak odróżniać niebezpieczne gatunki od innych roślin i na czym polega ich szkodliwość.. Rośliny te niejednokrotnie próbują zdominować otoczenie. Zagrażają nie tylko całym ekosystemom, ale również człowiekowi zaburzając naturalną równowagę w przyrodzie i zataczając swoją ekspansją coraz szersze kręgi. Następnie grupa kilkunastu osób udała się na krótki wieczorny spacer żeby zobaczyć w naturze, jak wyglądają gatunki inwazyjne. Niedaleko od budynku policji, przy szutrowej drodze prowadzącej na cmentarz rosła cała kolekcja inwazyjnych roślin: od niecierpków, poprzez szczawie, nawłocie, aż do rdestowców: ostrokończystego i sachalińskiego. Do kompletu zabrakło tylko barszczu Sosnkowskiego – w tym rejonie Karpacza nie występuje. 11. Wnioski o wyznaczenie krajobrazu priorytetowego Stowarzyszenie - w związku z prowadzonymi pracami przez Instytut Rozwoju Terytorialnego nad utworzeniem audytu krajobrazowego dla województwa dolnośląskiego – złożyło w sierpniu 2024 r. do Urzędu Marszałkowskiego pięć wniosków z terenu Karpacza, dotyczących wyznaczenia krajobrazu priorytetowego. Obszary przytoczone we wnioskach: z Centrum, Karpacza Górnego, Zarzecza i Osiedla Skalne zasługują na uznanie ich za krajobrazy priorytetowe ze względów krajobrazowych, przyrodniczych i architektonicznych. Do szczegółowo opisanych wniosków z uzasadnieniem została dołączona dokumentacja fotograficzna oraz dodatkowe opracowania. 12. Interwencja w sprawie budowy budynku niezgodnego z miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego przy ul. Sikorskiego w Karpaczu Na podstawie wydanej decyzji przez Starostę Karkonoskiego, zatwierdzającej projekt zagospodarowania terenu oraz projekt architektoniczno - budowlany z udzieleniem pozwolenia na budowę dwóch budynków usług turystyki niezgodnej z miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego, Stowarzyszenie zawiadomiło wojewodę dolnośląskiego o konieczności podjęcia działań z urzędu. Jedna z dwóch działek posiada dwa rodzaje zapisów: z przeznaczeniem na cele budowlane i rekreacyjne. Prawie połowa to zieleń rekreacyjna. Błędnie założono, że wskaźniki dotyczące części budowlanej obejmują cala działkę i w ten sposób zwiększono znacznie powierzchnię całkowitą zabudowy. Projekt posiada zbyt małą liczbę miejsc parkingowych - jedno miejsce na cztery apartamenty. Wątpliwości budzi również interpretacja zapisów dotycząca funkcji turystycznej budynków. 13. Uwagi do projektu studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Karpacz Burmistrz Karpacza, w opublikowanym 4 sierpnia 2023 r. obwieszczeniu, zawiadomił o wyłożeniu projektu studium wraz z prognozą oddziaływania na środowisko. Procedowane od sześciu lat studium zostało wyłożone po raz trzeci. Przy dużym zainteresowaniu mieszkańców, w ogromnej większości przeciwnych dalszej zabudowie przeinwestowanego miasta, 28 sierpnia 2023 r. odbyła się dyskusja publiczna. W wyniku rozpatrzonych przez burmistrza uwag przy drugim wyłożeniu studium oraz na podstawie dyskusji publicznej Stowarzyszenie złożyło 21 uwag oraz osobno zastrzeżenia do Prognozy oddziaływania na środowisko. Uwagi dotyczyły nowych działek przeznaczanych pod zabudowę, ochrony terenów Natura 2000 i chronionych siedlisk, wykreślenia nowej drogi, tzw. obwodnicy, prowadzącej przez obszary cenne przyrodniczo, a zamiast tego zaprojektowanie parkingów na granicy miasta. Dodatkowo projekt studium zawiera nieaktualne, pochodzące z 2017 r. dane, które nie oddają rzeczywistej sytuacji miasta i dlatego dokument nie powinien być podstawą do sporządzania miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego. 14. Utworzenie Komitetu Inicjatywy Obywatelskiej „Nie dla betonozy Karpacza” Członkowie Stowarzyszenia wzięli udział w utworzeniu Komitetu Inicjatywy Obywatelskiej „Nie dla Betonozy Karpacza”, który powstał na podstawie obowiązującej uchwały Rady Miejskiej Karpacza. Po dokonaniu niezbędnej poprawy dokumentu, projekt uchwały razem z obszernym uzasadnieniem o uchylenie uchwały rady z 2017 r. w sprawie przystąpienia do sporządzenia Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Karpacz, został złożony 4 grudnia 2023 r. do Rady Miejskiej Karpacza. Pozytywne zaopiniowanie projektu pozwoliło na rozpoczęcie zbiórki podpisów mieszkańców Karpacza popierających inicjatywę uchylenia projektu studium. 15. Współpraca ze Stowarzyszeniami z gmin powiatu karkonoskiego W ramach Ruchu Społecznego wspólnie podejmowano m.in. działania dotyczące planowanej zabudowy góry Grodna (pisma do wójta Podgórzyna i marszałka województwa – luty 2023) oraz protestowano i podpisywano petycję przeciwko budowie drogi gminnej z miejscami postojowymi i rondem w Marczycach, prowadzącej do komercyjnej inwestycji hotelowo - apartamentowej. Odbyły się dwa spotkania: z Prezydentem Jeleniej Góry ws. ronda i oczyszczalni ścieków w Marczycach (05.05.2023) oraz ze Starostą Karkonoskim ws. nowego układu drogowego w Marczycach (02.10.2023). Ruch wystosował również pismo do Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska, w którym wyraził negatywne stanowisko dotyczące inwestycji pn. Centrum sportów Sosnówka - będzie ona kolejnym krokiem powodującym betonizację regionu (25.05.2023). Przedstawiciele Stowarzyszeń wzięli udział w dyskusji publicznej przy trzecim wyłożeniu studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego dla Przesieki (23.11.2024). Nowa wersja studium uwzględniła niektóre wcześniejsze propozycje mieszkańców, ale jednym z głównych tematów dyskusji był dalszy sens prowadzenia prac planistycznych z powodu zmian w ustawie o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, w tym likwidacja studium i wprowadzenie planów ogólnych dla gmin. Przedstawiciele ruchu złożyli pisemne uwagi do Studium w Gminie Podgórzyn. 16. Działania polegające na kierowaniu pism interwencyjnych, uwag i wniosków do instytucji samorządowych, rządowych i środowisk naukowych zgodnych z celami statutowymi Stowarzyszenia, udział w spotkaniach, warsztatach itp. Należały do nich m.in.: liczne wnioski o informację publiczną, niezbędną w działalności Stowarzyszenia, pisma kierowane do Konserwatora Zabytków w sprawie niszczenia zieleni i wpisu do ewidencji, do Dolnośląskiego Wojewódzkiego Inspektora Środowiska ws. problemów z zaopatrzeniem wodę i odprowadzania ścieków w Karpaczu, do Burmistrza Polanicy-Zdrój i Starosty Kłodzkiego w sprawie inwestycji planowanych w ścisłej strefie ochronnej uzdrowiska, oraz opinii dla inwestora dotyczącej przebudowy „Marysieńki”. Stowarzyszenie składało wnioski do Powiatowego Inspektora Nadzoru Budowlanego, ws. m.in. robót wodno – kanalizacyjnych przy ul. Partyzantów w Karpaczu oraz do Wód Polskich dotycz. uszkodzenia zapory przeciwrumowiskowej na Płomnicy, brało udział w warsztatach organizowanych przez Instytut Rozwoju Terytorialnego związanych z pracami nad Górskim Obszarem Funkcjonalnym w Jeleniej Górze (27.01.2023). Udzielało pogłębionego wywiadu dotyczącego projektu badawczego Wydziału Geografii i Studiów Regionalnych Uniwersytetu Warszawskiego na temat dualizmu polskich miast pt. „Czy aspiracje wspólnoty samorządowej przekładają się na ścieżki rozwoju polskich miast i gmin” (marzec 2023) oraz rozpoczęło prace przygotowawcze związane z organizacją konferencji poświęconej ochronie środowiska – starania o dofinansowanie. Uczestniczyło w spotkaniu w Szklarskiej Porębie na „4 Peronie” dotyczącym planowanych inwestycji na terenie dawnej kopalni kwarcu (20.03.2023) oraz w spotkaniu informacyjno-konsultacyjnym, w związku z przygotowaniem rekomendacji dla strategii rozwoju gmin subregionu karkonoskiego -Tez Karkonoskich III (28.04.2023), a także w gali Karkonoskiej Marki Lokalnej w centrum edukacyjnym Karkonoskiego Parku Narodowego (16.11.2023). 17. Prowadzenie strony internetowej i strony na facebooku, monitorowanie oraz uaktualnianie informacji związanych z celami statutowymi Stowarzyszenia.