"STOWARZYSZENIE OCHRONY KRAJOBRAZU I ARCHITEKTURY SUDECKIEJ"

Opis głównych działań

W 2022 roku, podobnie jak w dwóch poprzednich latach nie odbyły się, ze względu na pandemię cykliczne spotkania pt. „Przyroda Karkonoska w ogrodach Karpacza” i „Sobótka – Niezwykły Wieczór Świętojański”, które miały na celu prezentację górskich ogrodów wraz z roślinnymi kompozycjami oraz przybliżenie mieszkańcom i turystom niecodziennych zjawisk przyrodniczych, występujących w najbliższym otoczeniu. Spotkania zostaną wznowione w 2023r. 1. Interwencja w Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych we Wrocławiu ws. próby zawłaszczenia działki leśnej Poruszany problem – m.in. pismo z 12 stycznia 2022 r.- dotyczył dewastacji terenu leśnego w pobliżu remontowanego i rozbudowywanego obiektu Sanssouci w Karpaczu Górnym oraz bezprawnego zajęcia fragmentu działki przez inwestora. Granica robót budowlanych została przesunięta, wycięto drzewa, a nieoznakowaną drogę leśną wchłonęła budowa. Cały zniszczony obszar znajdował się w obszarze Natury 2000 i należał do otuliny Karkonoskiego Parku Narodowego. Działań naprawczych nie przeprowadzono, a teren został przejęty i zawłaszczony przez prywatną firmę. W rezultacie podjętych działań przez Stowarzyszenie i Radnego Rady Miejskiej Karpacza, próba wyłączenia części gruntów leśnych z produkcji leśnej została wstrzymana, a inwestor został zmuszony do przywrócenia pierwotnego stanu działki. 2. Wniosek o utworzenie Zespołu przyrodniczo-krajobrazowego Płomnica – Skalne c.d. Skorygowany wniosek o utworzenie Zespołu, na podstawie opinii Ministerstwa Klimatu i Środowiska dotyczącej poboru wody do zbiornika zasilającego urządzenia naśnieżające stok narciarski, został skierowany do Rady Miejskiej Karpacza 25 lutego 2022 r. Celem projektu była ochrona obszaru o wyjątkowej atrakcyjności krajobrazowej i przyrodniczej położonego między Osiedlem Skalnym a strumieniem Płomnica w Karpaczu. Projektowany Zespół nie naruszał zapisów miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, a równocześnie chronił teren przed możliwością zabudowania go w przyszłości oraz utratą walorów estetycznych i widokowych. Burmistrz Karpacza, na podstawie propozycji Komisji Skarg, Wniosków i Petycji rozesłał pismo dla wszystkich właścicieli nieruchomości położonych na obszarze projektowanego Zespołu przyrodniczo -krajobrazowego o wyrażenie opinii ws. jego utworzenia. W piśmie tym nie było mowy o celach i korzyściach utworzenia Zespołu oraz rzetelnego wyjaśnienia zasad projektu, natomiast skoncentrowano się wyłącznie na ograniczeniach. Właściciele działek, nie posiadając pełnej informacji o projekcie, wypowiedzieli się w większości negatywnie o tej formie ochrony przyrody. Nie znając treści projektu obawiali się, że nie będą mogli swobodnie korzystać z własnych gruntów. W odpowiedzi na sprzeciw, Stowarzyszenie przedstawiło projekt na zorganizowanym przez Komisję Skarg, Wniosków i Petycji spotkaniu, w którym uczestniczyło kilkunastu mieszkańców, w tym tylko czterech radnych. Na sesji Rady Miejskiej 30 grudnia 2022 r. wniosek Stowarzyszenia o utworzenie Zespołu został odrzucony. Natomiast rozpatrzone przez Burmistrza Karpacza w grudniu 2022 r. wnioski do studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta umożliwią - m.in. poprzez wprowadzenie specjalnych zapisów dla terenów zieleni urządzonej - zabudowę tego obszaru. 3. Interwencje ws. dewastowanych obiektów zabytkowych w Karpaczu Górnym W związku z wnioskami Stowarzyszenia skierowanymi do Konserwatora Zabytków i Powiatowego Inspektoratu Nadzoru Budowlanego w Jeleniej Górze na początku 2022 r., zostały przeprowadzone wizje lokalne dwóch domów położonych przy ul. Partyzantów w Karpaczu. Budynki są wpisane do gminnej ewidencji zabytków oraz znajdują się na obszarze wpisanym do rejestru zabytków ze względu na układ urbanistyczny. Na podstawie oględzin, do właścicieli nieruchomości Inspektor Nadzoru Budowlanego wysłał pisma o konieczności zabezpieczenia budynków. Obydwa dawne domy wczasowe – Leśniczówka i Internacjonal (Staruszkowo) - były systematyczne niszczone i okradane. Ponowne wizje lokalne i interwencje Nadzoru Budowlanego odbyły się w czerwcu oraz w listopadzie. W przypadku Staruszkowa właściciel budynku zastosował się do poleceń i dewastacja została zahamowana. Wobec braku reakcji właściciela Leśniczówki i zagrożenia, jakie powodował grożący zawaleniem się na ulicę budynek, powiadomiono Gminę Karpacz. Teren Łeśniczówki graniczący z jezdnią został ogrodzony i oznakowany. 4. Aktywny udział w przygotowywaniu Strategii Rozwoju Gminy Karpacz na lata 2021 - 2023 Warsztaty i prace nad strategią, w których Stowarzyszenie brało udział, trwały przez cały 2022 r., według harmonogramu przyjętego przez Radę Miejską Karpacza 5 listopada 2021 r. Pierwsze warsztaty z udziałem Stowarzyszenia, dotyczące określenia problemów miasta, odbyły się 17 marca 2022 r. Dokumentem, przedstawionym przed spotkaniem, była diagnoza w wymiarze społecznym, gospodarczym i przestrzennym przygotowana przez zewnętrzną firmę. Diagnoza zawierała szereg nieaktualnych danych i nieprawdziwych stwierdzeń, które wymagały niezbędnej korekty. Na przykład, mocno zaniżoną liczbę miejsc noclegowych lub stwierdzenie, że „baza noclegowa jak i żywieniowa w gminie Karpacz jest rozwinięta adekwatnie do roli, jaką pełni turystyka w jej rozwoju” z całkowitym pominięciem problemu przeinwestowania miasta. Nasz apel do władz Karpacza o konieczność dokonania poprawek został zignorowany. Zgłosiliśmy 14 uwag do projektu Strategii z których jedynie 5 zostało uwzględnionych. Najważniejszą z nich, kwestionującą włączenie do Strategii wycofanego w kwietniu 2021 przez Radę Miejską Karpacza projektu Studium, który pozwalał na zabudowę terenów zielonych, odrzucono. Przytoczono argument, że wycofany z obrad Rady Miejskiej Projekt Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Karpacza nie miał zasadniczego wpływu na kształt modelu funkcjonalno- przestrzennego gminy wskazanego w Strategii. W dniu 28 września 2022 r. Rada Miejska Karpacza przyjęła Strategię Rozwoju. Przeprowadzone postępowanie nadzorcze przez Wojewodę Dolnośląskiego nie wskazało na takie naruszenie prawa, które by skutkowało koniecznością stwierdzenia nieważności uchwały. 5. Uczestnictwo w warsztatach organizowanych przez Karkonoski Park Narodowy poświęconych ochronie krajobrazu Karkonoszy W warsztatach, które odbyły się w siedzibie Karkonoskiego Parku Narodowego 14 marca 2023 r. wzięli udział przedstawiciele organizacji pozarządowych, które zajmują się zagospodarowaniem przestrzennym, ochroną krajobrazu i dziedzictwa przyrodniczego Karkonoszy oraz Sudetów. Spotkanie dotyczyło rozpoznania potrzeb i oczekiwań mieszkańców odnośnie sposobu użytkowania przestrzeni KPN i jego otuliny. Celem spotkania było rozpoczęcie dyskusji na temat tego, jaka może być rola Karkonoskiego Parku Narodowego w ochronie krajobrazu Karkonoszy, jakie działania mogą być przez Park inicjowane wspólnie z mieszkańcami w odpowiedzi na ich potrzeby i oczekiwania. Warsztaty i spotkania mają być kontynuowane. 6. Interwencja ws. inwestycji przy ul. Myśliwskiej w Karpaczu, która otrzymała pozwolenie na budowę niezgodnie z miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego cd. Wojewoda Dolnośląski 28 marca 2022 r. wydał decyzję o nieważności decyzji Starosty Jeleniogórskiego nr 489/2020 z dnia 19 sierpnia 2020 r.. Stowarzyszenie zawiadomiło Wojewodę Dolnośląskiego w listopadzie 2020 r. o konieczności podjęcia działań z urzędu mających na celu stwierdzenie nieważności decyzji Starosty Jeleniogórskiego. Pozwolenie na budowę zostało wydane z rażącym naruszeniem prawa. Inwestycja objęła budowę 13 obiektów nazywanych „budynkami obsługującymi”. Na terenach przeznaczonych na usługi sportu i rekreacji zaprojektowano budynki, które, ze względu na układ i strukturę mają świadczyć usługi noclegowe. W Decyzji Wojewody Dolnośląskiego, wykluczającej m.in. usługi turystyki jako zakwaterowanie pobytowe stwierdzono, że pozwolenie na budowę Starosty Jeleniogórskiego zostało dotknięte wadliwością, która skutkuje koniecznością zastosowania sankcji nieważności. Zarówno zamierzenie budowlane jak i projekt są niezgodne z obowiązującym miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego. 7. Czynny udział w opracowywaniu Lokalnej Strategii Rozwoju przez Partnerstwo Ducha Gór na lata 2023 – 2027 Stowarzyszenie uczestniczyło w spotkaniach i warsztatach w okresie od maja do września 2023 r. organizowanych w Karpaczu i Podgórzynie. Strategia Rozwoju przygotowywana przez Stowarzyszenie Lokalna Grupa Działania Partnerstwo Ducha Gór obejmowała obszar kilku gmin powiatu karkonoskiego, tj. Janowic Wielkich, Mysłakowic, Podgórzyna, Karpacza, Kowar, Piechowic, Szklarskiej Poręby i Jeleniej Góry. Strategia ukierunkowana była w szczególności na innowacyjność, cyfryzację, środowisko i klimat, zmiany demograficzne oraz partnerstwo. Spotkania, w których członkowie Stowarzyszenia uczestniczyli dotyczyły najważniejszych celów i działań w Karpaczu, oceny sytuacji i problemów rozwojowych gmin z punktu widzenia organizacji pozarządowych, a także położenia i potrzeb seniorów w gminach. 8. Interwencja ws. budowy budynku o funkcji turystycznej w zabudowie wolnostojącej na Osiedlu Skalnym w Karpaczu niezgodnego z miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego W związku z zastrzeżeniami i pytaniami mieszkańców Osiedla Skalne związanymi z budową apartamentowca między ulicami Staszica i Narutowicza Stowarzyszenie wystąpiło w maju do Powiatowego Inspektora Nadzoru Budowlanego o sprawdzenie, czy powstający obiekt jest zgodny z projektem i pozwoleniem na budowę wydanym przez Starostę Jeleniogórskiego. W wyniku oględzin, które odbyły się 21 czerwca 2022 r. Inspektor stwierdził, że na obecnym etapie budowy nie ma istotnych odstępstw, a liczba kondygnacji jest zgodna z projektem. Natomiast 10 sierpnia 2022 r. Stowarzyszenie skierowało do Wojewody Dolnośląskiego zawiadomienie o konieczności podjęcia działań z urzędu ze względu na wydanie przez Starostę Jeleniogórskiego decyzji nr 28/2021 niezgodnie z treścią miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego dla jednostki F – Osiedle Skalne. W decyzji dopuszczono budowę budynku o funkcji turystycznej – zakwaterowania turystycznego, która jest sprzeczna z art. 4 pkt.1 ustawy o usługach turystycznych. 9. Interwencje dotyczące naruszania siedlisk Natury 2000 Kilkukrotnie w ciągu roku – od kwietnia do września - interweniowaliśmy w sprawie niszczenia chronionych siedlisk na obszarze Natura 2000 w Karpaczu Górnym zawiadamiając policję, Regionalną Dyrekcję Ochrony Środowiska, Wydział Architektury, Budownictwa i Gospodarki Przestrzennej w Starostwie Powiatowym i Straż Miejską. Bez wymaganych zezwoleń próbowano niszczyć teren, zrywać darń, wykonywać prace ziemne i budowlane przy użyciu sprzętu ciężkiego. Pismem z 10 sierpnia 2023 r. zwróciliśmy się do RDOŚ we Wrocławiu o oznakowanie terenu tablicami informującymi o formie ochrony przyrody. Potencjalni nabywcy działek nie mają świadomości, że są one położone w Naturze 2000 i tablice zapobiegłyby wprowadzaniu ich w błąd. 10. Powiększenie obszaru Natura 2000 cd. Stowarzyszenie kontynuowało działania dotyczące stanu siedlisk w istniejącej Naturze 2000 oraz rozszerzenia Natury 2000 o najbardziej cenne przyrodniczo, a równocześnie zagrożone zniszczeniem tereny zielone Karpacza m.in. poprzez dodatkowe ekspertyzy. Źródłem zagrożeń są próby przeznaczenia w studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Karpacza nowych terenów pod inwestycje, wbrew bilansowi terenów przeznaczonych pod zabudowę. Wniosek o powiększenie Natury 2000 Karkonosze (PLC020001) został uzupełniony. W związku z opinią Gminy Karpacz dotyczącą planowanych zmian granic obszaru Natura 2000 wysłaną do Generalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska po upływie ustawowego terminu i bez zasięgnięcia opinii Rady Miejskiej, Stowarzyszenie przedstawiło własną ocenę i uwagi w tej sprawie w piśmie z 1 września 2022 r. skierowanym do GDOŚ. Opracowania botaniczne, wykonane przez specjalistów, które Stowarzyszenie przekazało do RDOŚ we Wrocławiu, Regionalny Konserwator Przyrody udostępnił Burmistrzowi Karpacza pismem z 25 października 2022 r. w celu wykorzystania ich w postępowaniach administracyjnych, w podejmowaniu decyzji związanych z planowaniem przestrzennym lub jako dokumentację uzasadniającą tworzenie form ochrony przyrody. Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska 4 listopada 2022 r. poinformowała Stowarzyszenie, że prace nad powiększeniem obszaru Karkonosze (PLC020001) w bieżącym roku zostały wstrzymane i mogą być podjęte w 2023 r. lub w latach późniejszych w związku z opracowaniem kolejnych list zmian w sieci Natury 2000. 11. Udział Stowarzyszenia w postępowaniu o wycięcie drzew przy ul. Konstytucji 3 Maja w Karpaczu Na wniosek Stowarzyszenia Dolnośląski Wojewódzki Konserwator Zabytków – Delegatura w Jeleniej Górze dopuścił pismem z 24 sierpnia 2022 r. organizację do udziału na prawach strony w postępowaniu administracyjnym w sprawie wydania decyzji o usunięcie drzew przy ul. Konstytucji 3 Maja w pasie drogi powiatowej będącym w zarządzie Gminy Karpacz. Wnioskodawcą w sprawie wydania decyzji na wycięcie kilkudziesięciu drzew w historycznym układzie urbanistycznym miasta był Burmistrz Karpacza. Oględziny w terenie z udziałem Stowarzyszenia odbyły się 15 września. Po przeslaniu projektu decyzji do konsultacji z Regionalną Dyrekcją Ochrony Środowiska we Wrocławiu Konserwator Zabytków zezwolił na usunięcie 22 drzew z pasa drogi powiatowej, natomiast odmówił zgody na usuniecie 29 drzew. Usunięcie drzew uzależnione zostało wykonaniem nasadzeń zastępczych. 12. Działania równoległe i wspólne ze Stowarzyszeniami z gmin Powiatu Karkonoskiego Stowarzyszenie złożyło wniosek 18 października 2023 r. o dopuszczenie do udziału w postępowaniu na prawach w celu ustalenia warunków zabudowy dla inwestycji polegającej na „Budowie ośrodka domków wypoczynkowych wraz z bazą gastronomiczną i konferencyjną” na części działki nr 204/1 obręb 0006 Kostrzyca” Ze względu na to, że inwestor został zobowiązany do uzupełnienia braków formalnych, postępowanie administracyjne zostało wszczęte 20 grudnia 2022 r. W listopadzie 2022 r. Stowarzyszenie zgłosiło uwagi do projektu zagospodarowania przestrzennego w jednostce urbanistycznej Kowary Krzaczyna C, natomiast w grudniu skierowało uwagi do projektu zmiany studium dla terenu Przesieki do Wójta Gminy Podgórzyn. W grudniu 2022 r. skierowało, w ramach nieformalnego Ruchu Społecznego Stowarzyszeń Powiatu Karkonoskiego, wniosek do Dolnośląskiego Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska we Wrocławiu o przeprowadzenie kontroli oczyszczalni ścieków w Marczycach. Razem z innymi Stowarzyszeniami przygotowało także pismo – apel o podjęcie działań do Marszałka Województwa Dolnośląskiego w sprawie degradacji środowiskowej i krajobrazowej Karkonoszy związanych z nadmierną presją inwestycyjną sprzeczną ze strategią rozwoju miejscowości górskich i podgórskich. 13. Wniosek o nadanie artyście Leszkowi Legutowi Medalu „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” W październiku 2022 r. Stowarzyszenie złożyło do Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego wniosek o przyznanie artyście plastykowi Leszkowi Legutowi, zamieszkałemu w Karpaczu brązowego medalu „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”. Leszek Legut w swoich pracach utrwala dziedzictwo kulturowe Sudetów i Dolnego Śląska, a szczególne miejsce w jego twórczości zajmuje malarstwo pejzażowe Karkonoszy. Obecnie, kiedy górski krajobraz ulega degradacji przez chaotyczny, źle rozumiany rozwój, artysta w swoich pracach wskazuje na wyjątkowość karkonoskiej natury oraz potrzebę jej ochrony. Leszek Legut jest autorem herbu Karpacza i krzyża w Dolinie Łomniczki pod Śnieżką będącym zwieńczeniem Symbolicznego Cmentarza Ofiar Gór. Wiceprezes Rady Ministrów, minister kultury i dziedzictwa narodowego, prof. Piotr Gliński nadał Leszkowi Legutowi 14 grudnia 2022 r. Brązowy Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”. 14. Projekt utworzenia użytku ekologicznego „Jesionowe Błota i Świętojański Las nad Płomnicą” Stowarzyszenie skierowało 25 października 2023 r. do Rady Miejskiej Karpacza wniosek o utworzenie użytku ekologicznego na działkach należących do gminy o pow. 1,4 ha. W skład obszaru, proponowanego do objęcia ochroną, położonego nad strumieniem Płomnica w południowo- wschodniej części Karpacza weszły dwa siedliska chronione w Unii Europejskiej. Są to kwaśne buczyny – siedlisko 9110 oraz priorytetowe siedlisko 91E0 – łęgi wierzbowe, topolowe, olszowe i jesionowe, określone na podstawie ekspertyz botanicznych. Wnioskowany obszar jest silnie zagrożony i narażony na dewastację z powodu zamiarów inwestycyjnych, które wciąż pojawiają się w różnych wersjach, m.in. pomysłu wycięcia lasu o statusie lasu ochronnego na budownictwo komunalne, mimo że Karpacz posiada inne, niezalesione działki na te cele, o czym kilkukrotnie wzmiankowano w Raportach o Stanie Gminy. Realizacja tych planów spowoduje nieodwracalne zniszczenie siedlisk chronionych w Unii Europejskiej. Doprowadzi do degradacji przyrodniczej, zacierania form geomorfologicznych i różnorodności biologicznej. Część przedstawionych we wniosku działek znajduje się na obszarze podmokłym, będącym naturalnym rezerwuarem wody i wodopojem dla zwierząt. Ochrona proponowanego terenu w formie użytku ekologicznego będzie służyć udostępnianiu tego miejsca mieszkańcom i turystom, jako np. ścieżki przyrodniczej. Obszar ten może stać się ciekawym szlakiem spacerowym łączącym się z innymi trasami pieszymi i rowerowymi miasta. 15. Ponowne otwarcie studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Karpacza – udział w pracach, składanie wniosków Burmistrz Karpacza w obwieszczeniu opublikowanym 10 października 2022 r. zawiadomił o ponownym wyłożeniu do publicznego wglądu projektu studium i zapowiedział dyskusję publiczną na 4 listopada 2022 r. W dyskusji, która została podzielona na dwie części, z których pierwszą ograniczono czasowo niezgodnie z ustawą o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, Stowarzyszenie aktywnie brało udział. Ze względu na nieobecność projektanta spotkanie 4 listopada prowadził Burmistrz, i przy przepełnionej sali starał się odpowiadać na liczne pytania, krytykę oraz wątpliwości mieszkańców. Druga część, 7 listopada, w której uczestniczył projektant – urbanista była merytoryczna. Stowarzyszenie przedstawiało kilkakrotnie swoje stanowisko dotyczące przeznaczania nowych terenów pod zabudowę, mimo że opracowany bilans terenów wskazywał, że tego robić nie wolno. Krytycznie odnosiło się do zapisów tzw. zieleni urządzonej, pozwalających w praktyce na zabudowę łąk i lasów, pomysłu tzw. obwodnicy północnej, zamiast rozwiązania rzeczywistych problemów komunikacyjnych miasta, zmiany współczynników intensywności zabudowy i in. Swoje uwagi odnoszące się do konkretnych obszarów i działek (łącznie 20) Stowarzyszenie złożyło 28 listopada w Urzędzie Miejskim. Osobna rozbudowana uwaga związana ze strategiczną oceną oddziaływania na środowisko projektu studium dotyczyła konieczności ponownego wykonania takiej oceny. W obecnym kształcie ocena nie pokazuje rzeczywistego wpływu projektu studium na środowisko, wprowadza w błąd, - np. tzw. obwodnica, prowadząca przez Naturę 2000 i siedliska chronione – oraz pomija zagrożenia, które będą hamować rozwój miasta. Burmistrz Karpacza 6 grudnia 2022 r. rozpatrzył wszystkie wniesione wnioski dokonując niewielkich zmian, które są niewystarczające dla zahamowania ekspansji inwestycyjnej, niszczącej Karpacz. 16. Działania polegające na kierowaniu pism do instytucji samorządowych, rządowych i środowisk naukowych zgodnych z celami statutowymi Stowarzyszenia, udział w spotkaniach i warsztatach, wypowiedzi dla prasy itp. Należały do nich m.in.: liczne wnioski o informację publiczną, niezbędną w działalności Stowarzyszenia, wniosek o dotację na nową stronę internetową, pisma kierowane do Generalnego Konserwatora Zabytków w sprawie niszczenia zabytków, do Dolnośląskiego Wojewódzkiego Inspektora Środowiska ws. problemów z zaopatrzeniem wodę i odprowadzania ścieków w Karpaczu. Stowarzyszenie brało udział w posiedzeniach Komisji Rady Miejskiej, konsultacjach dotyczących opracowania gminnego programu rewitalizacji dla Gminy Karpacz na lata 2021- 2030, warsztatach dotyczących Karkonoskiego Parku Narodowego – różne wizje, jedna przyszłość. Uczestniczyło także w Gali Marki Lokalnej w centrum edukacyjnym KPN. Przedstawiciele Stowarzyszenia wypowiadali się również na łamach „Nowin Jeleniogórskich” w związku z dewastacją zabytków oraz „Karkonoszy” w sprawie powiększenia Karkonoskiego Parku Narodowego. 17. Prowadzenie strony internetowej i strony na facebooku, monitorowanie i uaktualnianie informacji związanych z celami statutowymi Stowarzyszenia.