"FUNDACJA DLA POLSKI"

Opis głównych działań

Fundacja dla Polski, powstała na początku transformacji demokratycznej w Polsce, odgrywa ważną rolę we wspieraniu aktywności obywatelskiej i rozwoju filantropii w Polsce, w duchu troski o dobro wspólne. W 2023 roku Fundacja prowadziła 5 funduszy filantropijnych: Fundusz Obywatelski im. Henryka Wujca, Fundusz Watchdogów, Fundusz im. Edwarda J. Wende, Fundusz na rzecz upamiętnienia Karola Modzelewskiego i Fundusz “Bądźmy Solidarni”. 1. FUNDUSZ OBYWATELSKI IM. HENRYKA WUJCA wspiera działania osób i instytucji na rzecz ochrony praw i wolności obywatelskich, wartości konstytucyjnych, utrzymania pokoju społecznego oraz tworzenia przestrzeni dla pluralistycznej debaty wokół istotnych spraw publicznych w duchu troski dobro wspólne. Fundusz jest inicjatywą niezależną od administracji publicznej i ugrupowań politycznych, która mobilizuje obywateli i obywatelki oraz odpowiedzialny biznes do finansowego wspierania inicjatyw społecznych. Kapitułę Funduszu tworzą: prof. Ewa Łętowska, dr Hanna Machińska, prof. Adam Strzembosz oraz prof. Andrzej Zoll. W 2023 roku Fundusz Obywatelski przeprowadził 2 konkursy dotacyjne i prowadził stały nabór inicjatyw do wsparcia. W związku z wojną w Ukrainie w ramach Funduszu utrzymano specjalną szybką ścieżkę dofinansowania projektów związanych z pomocą osobom z doświadczeniem uchodźczym przybywającym do Polski z Ukrainy oraz program stypendialny dla ukraińskich nauczycieli akademickich z wydziałów prawa ukraińskich uczelni. Łącznie w 2023 roku Fundusz Obywatelski przyznał wsparcie finansowe na realizację 59 inicjatyw społecznych (dla stowarzyszeń, fundacji oraz osób indywidualnych i grup nieformalnych) związanych z rozwojem społeczeństwa obywatelskiego i wzmacnianiem demokracji w Polsce. Fundusz prowadził również działania pomocowe dla aktywistów oraz działania własne we współpracy z partnerami: 1) Fundacją Inicjatyw Społeczno-Ekonomicznych przy organizacji Konkursu (eS) Przedsiębiorstwo Społeczne Roku im. Jacka Kuronia. W 12. edycji Konkursu (eS) Nagrodę Specjalną im. Henryka Wujca otrzymała Fundacja Kulawa Warszawa, której misją jest tworzenie przestrzeni dostępnej dla wszystkich, 2) Funduszem im. Edwarda J. Wende przy organizacji uroczystości wręczenia XV edycji Nagrody im. E. J. Wende oraz nagrodzie pieniężnej dla wyróżnionej inicjatywy - Tour de Konstytucja, 3) Helsińską Fundacją Praw Człowieka, Siecią Obywatelską Watchdog Polska, Ogólnopolską Federacją Organizacji Pozarządowych, Inicjatywą „Nasz Rzecznik” oraz Amnesty International wspólnie organizując grudniowe obchody Międzynarodowego Dnia Praw Człowieka - Zlot obrończyń i obrońców praw człowieka i praworządności ’23. Wydarzenie odbywało się wspólnie z 23. Międzynarodowym Festiwalem Filmowym WATCH DOCS. Prawa człowieka w filmie i obejmowało inspirujące spotkania, warsztaty (w tym dedykowane warsztaty skierowane do grantobiorców Funduszu), wspólne świętowanie i sieciowanie, festiwalowe projekcje filmów dokumentalnych i dyskusje, Maraton Pisania Listów Amnesty International w Muzeum POLIN. Podczas specjalnej uroczystości po raz drugi wręczono Nagrodę Obywatelską im. Henryka Wujca. WSPIERANIE LOKALNYCH DZIAŁAŃ STRAŻNICZYCH W POLSCE W 2023 roku Fundusz przeprowadził kolejną edycję konkursu pt. "Wspieranie lokalnych działań strażniczych w Polsce (edycja 2023)", do którego obok organizacji zgłaszać się mogą również grupy nieformalne i osoby indywidualne. W ramach dofinansowania z Funduszu zrealizowano 12 inicjatyw strażniczych dotyczących kontroli instytucji publicznych w tym działalności władz samorządowych i jednostek im podlegających, praw ucznia, praw osób transpłciowych, bezpieczeństwa w ruchu drogowym oraz ochrony środowiska (lasów, wody, ochrony drzew i terenów zielonych w miastach). Inicjatywy realizowane były przez: Akcję Ratunkową dla Krakowa, Alicję Matwiejczuk (Ratujmy Jezioro Reczynek), Jakuba Lenkiewicza, Grupę prawniczą działającą na rzecz osób trans, Kogutorium, Jerzego Migdułę, Fundację Zielone Kujawy, Alarm dla Klimatu (Piaseczno), Jana Mordania, Władysława Polcyna, Stowarzyszenie Nasze Miasto oraz Fundację Dziedzictwo Przyrodnicze. W ramach konkursu organizowanego przez Fundusz Obywatelski wsparcie instytucjonalne finansowane z Funduszu Watchdogów (por. opis Funduszu Watchdogów) otrzymały kolejne 4 organizacje. WSPARCIE AKTYWNOŚCI OBYWATELSKIEJ W ramach stałego naboru inicjatyw Fundusz Obywatelski im. Henryka Wujca przyznał wsparcie finansowe na realizację 31 inicjatyw (dla stowarzyszeń oraz fundacji). Wśród nich znalazły się inicjatywy związane z: a) działaniami wokół wyborów i profrekwencyjnymi: - Fundacja Kongres Obywatelskich Ruchów Demokratycznych - VI Kongres Obywatelskich Ruchów Demokratycznych - „Konstytucyjne Prawa i Obowiązki Wyborcze Obywatela”; - KOD - Region Podkarpackie - Wystawa "4 czerwca 1989 – wybory, które zmieniły Polskę"; - Fundacja Odpowiedzialna Polityka - Społeczna obserwacja wyborów parlamentarnych 2023; - Stowarzyszenie BoMiasto – Głosobranie; - Fundacja OFF School - Kampania profrekwencyjna aktywizująca first time voters - "Robię to pierwszy raz...; - Stowarzyszenie Obywatelski Toruń - Obywatele mają głos; - Otwarta Rzeczpospolita - Stowarzyszenie przeciw Antysemityzmowi i Ksenofobii - Monitoring treści nienawistnych w kampanii wyborczej; - Towarzystwo Dziennikarskie - Wyborczy Fanklub „Wiadomości” TVPiS; - Kongres Obywatelskich Ruchów Demokratycznych - III edycja Tour de Konstytucja - “Głosuję na Polskę” i naprawa TourdeBusa; - Helsińska Fundacja Praw Człowieka - Wsparcie kampanii referendalnej; - Fundacja Edukacji i Aktywizacji Społecznej - Kampania #MAMWYBÓR; - Fundacja Impuls dla Młodych - Mosty_pokoleniowe - kampania społeczna wokół wyborów parlamentarnych - skalowanie przekazu; - Fundacja Wspomagania Wsi - Obywatele w Wyborach - kampania profrekwencyjna w Internecie; - Stowarzyszenie 61 - MamPrawoWiedziec.pl: poradniki i pomocniki wyborcze; b) ochroną środowiska: - Grupa nieformalna Plemię Odry - Marsz dla Odry; - Fundacja Lasy i Obywatele - Zjazd ruchów i organizacji leśnych; - Fundacja Inicjatywa Wschód, Polskie i ukraińskie aktywistki przeciwko paliwom kopalnym i dla demokracji. Inicjatywa WSCHÓD na szczycie klimatycznym COP 28 c) edukacją obywatelską: - Europejski Parlament Młodzieży EYP Poland - 19. Narodowa Sesja Selekcyjna EYP Poland – Łódź 2023; - Fundacja Kongres Obywatelskich Ruchów Demokratycznych - Wydanie książeczki "Konstytucja dla dzieci"; - Komitet Obrony Demokracji - Cykl debat DemokracjaXXI; - Fundacja na rzecz Kongresu Katoliczek i Katolików - Projekt społeczny "Kościół wolny od polityki"; d) ochroną praw mniejszości i przeciwdziałaniu mowie nienawiści i radykalizacji: - Stowarzyszenie Nigdy Więcej – opracowanie „Brunatnej Księgi 2023-2024” stanowiącej rezultat monitoringu zdarzeń na tle rasistowskim, ksenofobicznym i homofonicznym; - My, Rodzice stowarzyszenie matek, ojców i sojuszników osób LGBTQIA - Ochrona osób transpłciowych, wsparcie lokalnych działań pomocowych, wsparcie projektu Akademia Zaangażowanego Rodzica; e) ze wspieraniem niezależnych mediów: - Fundacja Audionomia – wydarzenie „Audionomia 2023. Ogólnopolska Konferencja Reportażu Dźwiękowego” obejmujące debatę o przyszłości reportażu dźwiękowego, dyskusje, odsłuchy oraz konkurs na najlepsze niezależne dzieło radiowe. - Fundacja Wolności - Wsparcie niezależnego dziennikarstwa lokalnego w Lublinie; - Fundacja Media Forum - Granty dla dziennikarzy lokalnych; f) prawami kobiet: Fundacja Czas Kobiet - Zwiększenie dostępności oferty pomocowej Fundacji Czas Kobiet poprzez zapewnienie telefonicznego dyżuru interwencyjnego; g) ze wsparciem i ochroną praw osób z doświadczeniem uchodźstwa i migracji: - Dzieci z Dworca Brześć - Przytulić Starość – kontynuacja; - Stowarzyszenie Animacji Kultury Pogranicza „Folkowisko” - Debata towarzysząca wystawie fotografii Agnieszki Sadowskiej „Granica. Ludzie w drodze”; - Magazyn Kontakt, Klub Inteligencji Katolickiej - Pamiętniki uchodźcze; - Gdańska Fundacja Kultury - Pokaz filmu Wszyscy wszystko zjedli i debata w ramach Trójmiejskiego Festiwalu Kobiet SYRENY; - Klub Inteligencji Katolickiej - Jesienne spotkanie Grupy Granica. WSPÓŁDZIAŁAMY! KONKURS FUNDUSZU OBYWATELSKIEGO IM. HENRYKA WUJCA NA SPOŁECZNE INICJATYWY UCHODŹCÓW I UCHODŹCZYŃ W POLSCE W 2023 r. zrealizowano 18 inicjatyw prowadzonych przez osoby uchodźcze, które zostały wyłonione w pilotażowym konkursie "WSPÓŁdziałamy! Konkurs Funduszu Obywatelskiego im. Henryka Wujca na społeczne inicjatywy uchodźców i uchodźczyń w Polsce" w 2022 roku (realizacja 9 z nich rozpoczęła się od połowy grudnia 2022 roku). W 2023 roku przeprowadzono drugą edycję konkursu "WSPÓŁdziałamy!”, którego celem ponownie było wsparcie inicjatyw podejmowanych przez osoby uchodźcze na rzecz innych uchodźców/uchodźczyń przebywających w Polsce lub na rzecz lokalnych społeczności, w których przebywają. Konkurs był adresowany do osób z doświadczeniem uchodźstwa działających w grupach nieformalnych, organizacjach (stowarzyszeniach, fundacjach) prowadzonych przez osoby uchodźcze, lokalnych organizacjach mniejszości narodowych lub etnicznych lub lokalnych organizacjach migranckich. W ramach konkursu w 2023 roku, spośród rekordowej liczby 174 złożonych wniosków (ponad dwukrotnie więcej niż rok wcześniej), z czego ok. 60% stanowiły wnioski grup nieformalnych, wyłoniono kolejne 17 inicjatyw, które realizowane będą w 2024 r. Konkurs realizowany był przy merytorycznym wsparciu partnera - Fundacji “Edukacja dla Demokracji” oraz wsparciu Funduszu Tutaj organizowanego przez Ashokę, dzięki któremu m.in. poprawiono dostępność procesu konkursowego dla osób z doświadczeniem uchodźstwa. Inicjatywy wybrane w pilotażowym konkursie obejmowały działania edukacyjne, artystyczne i kulturalne, integrujące i aktywizujące, samopomocowe, charytatywne, wsparcia psychologicznego czy tłumaczeniowego przez osoby uchodźcze na rzecz innych osób uchodźczych. Realizację projektów prowadziły w 2023 r.: Fundacja Białorusini w Łódzkim, Fundacja Afgański Dom; grupy nieformalne: Komitet rodziców szkoły Białorusinów za granicą, Centrum Rozwoju Dziecka „Krakowskie dzieciaki”, Grupa głuchych Ukraińców i tłumaczy Ukraińskiego Języka Migowego, Wdzięczne serce, Dzieci z Ukrainy w Krakowie, Nieformalne stowarzyszenie Ukrainek z Gliwic, Niezależne Stowarzyszenie Białoruskich Postaci Kultury. Inicjatywy wybrane w 2023 r. do realizacji w 2024 r. dodatkowo skupiać się będą na wsparciu młodzieży i seniorów z doświadczeniem uchodźstwa, kobiet w ciąży oraz przedsiębiorców/czyń z doświadczeniem uchodźstwa, a także rozwoju działań Rady Uchodźców. PROGRAM STYPENDIALNY W ramach wsparcia dla obywateli Ukrainy uciekających przed wojną, w solidarnościowym geście środowisk prawniczych w Polsce, z inicjatywy byłego Rzecznika Praw Obywatelskich prof. Adama Bodnara we współpracy z mec. Anną Frankowską, powstał program stypendialny przeznaczony dla nauczycieli akademickich z Ukrainy przebywających w Polsce. Stypendia w roku akademickim 2022/2023 otrzymało pięć osób. Program stypendialny był realizowany we współpracy z czterema polskimi uczelniami: Uniwersytetem Warszawskim (Wydział Prawa i Administracji i Wydział Zarządzania), Uniwersytetem SWPS (Wydział Prawa), Uniwersytetem im. Adama Mickiewicza w Poznaniu (Zakład Prawa Międzynarodowego i Organizacji Międzynarodowych) i Uniwersytetem Łódzkim (Wydział Prawa i Administracji). Stypendyści prowadzili projekty badawcze dotyczące korytarzy humanitarnych jako prawnego instrumentu rozwiązywania kryzysu imigracyjnego w Europie; polskich i unijnych regulacji ws. mediów oraz regulacji ochrony danych osobowych (jakie z tych doświadczeń może wykorzystać Ukraina); modelu postępowania z nieletnimi w Ukrainie i Polsce (od karania do wychowania), odpowiedzialności za zabójstwa z naruszeniem reguł i obyczajów wojny (na przykładzie rosyjskiej agresji na Ukrainę 2014 –2022). Partnerami programu są kancelarie prawnicze – zarówno polskie, jak i międzynarodowe: Deloitte Legal i Fundacja Deloitte, Domański Zakrzewski Palinka (DZP), Linklaters, Romanowski i Wspólnicy, Weil Gotshal & Manges i White &Case. WSPARCIE DLA OSÓB UCHODŹCZYCH Z UKRAINY W związku z agresją Federacji Rosyjskiej na Ukrainę, Fundusz Obywatelski włączył do działań programowych i fundraisingowych te związane z pomocą osobom z doświadczeniem uchodźczym przybyłym do Polski. W 2023 r. pomoc udzielana była poprzez wsparcie finansowe organizacji społecznych zbierających i dostarczających pomoc humanitarną oraz świadczących bezpośrednią pomoc uchodźczyniom i uchodźcom w kwestiach związanych transportem, relokacją, opieką medyczną, sprawami życia codziennego oraz ułożenia sobie życia w Polsce, edukacji i zajęć dla dzieci oraz integracji ze społecznością, w której przebywają. Poza wymienionym wyżej wsparciem Fundusz Obywatelski udzielił wsparcia 7 inicjatywom realizowanym przez: Fundację Asymetryści (2 razy), Stowarzyszenie Piątka Plus, Fundację Siła Jedności, Związek Ukraińców w Polsce Oddział w Przemyślu, Fundację Kultury Duchowej Pogranicza i Romskie Stowarzyszenie Oświatowe Harangos. NAGRODA OBYWATELSKA IM. HENRYKA WUJCA W 2023 roku Fundusz Obywatelski ponownie włączył się w obchody Międzynarodowego Dnia Praw Człowieka wspierając pokazy filmów, spotkania i warsztaty dla aktywistów i aktywistek z całej Polski oraz organizując po raz drugi przyznanie Nagrody Obywatelskiej im. Henryka Wujca. To nagroda organizacji społecznych dla pomagających pomagającym - za wyjątkowe wsparcie dla osób działających na rzecz praw człowieka. Stanowi ona docenienie odwagi i wsparcia ze strony wyjątkowych urzędniczek i urzędników, prawniczek i prawników, dziennikarek i dziennikarzy, przedsiębiorczyń i przedsiębiorców oraz innych osób i instytucji z Polski i zagranicy, których nadzwyczajna pracowitość i osobisty wkład wspierają wysiłki społeczeństwa obywatelskiego w wyjątkowo trudnych sytuacjach. Laureatką drugiej Nagrody Obywatelskiej im. Henryka Wujca została Ewa Kulik-Bielińska. Wyróżnienie zostało wręczone podczas finału 23. edycji Festiwalu Filmowego WATCH DOCS. Prawa człowieka w filmie. Kapitułę Nagrody Obywatelskiej im. Henryka Wujca tworzą przedstawiciele i przedstawicielki Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka - organizatora Festiwalu WATCH DOCS, Ogólnopolskiej Federacji Organizacji Pozarządowych, w ramach której działa inicjatywa "Nasz Rzecznik", Amnesty International Polska oraz organizatora Nagrody - Funduszu Obywatelskiego im. Henryka Wujca. 2. FUNDUSZ WATCHDOGÓW został założony w 2022 r. z inicjatywy Sieci Obywatelskiej Watchdog Polska, która zasila go częścią środków przekazanych Sieci z 1,5% podatku. Celem Funduszu jest wspieranie rozwoju instytucjonalnego i działań doświadczonych organizacji strażniczych, które to realizowane jest poprzez przyznawanie i wypłatę środków finansowych. Organizacje, którym przyznawane jest wsparcie instytucjonalne wybierane są raz do roku w ramach wydzielonej ścieżki konkursu na działania strażnicze Funduszu Obywatelskiego im. Henryka Wujca. W 2023 roku 4 organizacje otrzymały wsparcie z Funduszu Watchdogów: Fundacja Wolności - “Niezależny watchdog w lubelskim”, Ośrodek Działań Ekologicznych „Źródła” - “Dla bezpiecznych spacerów w lesie - monitoring i poradnictwo”, Fundacja Odpowiedzialna Polityka - “Monitoring nadużycia zasobów administracyjnych w kontekście wyborów w Polsce - opracowanie metodologii i budowa koalicji” oraz Fundacja Miasto Obywatelskie Lubartów - “#BIPdokawy”. 3. FUNDUSZ IM. EDWARDA J. WENDE został założony przez członków Rodziny Wende. Fundacja w imieniu fundatorów zarządza Funduszem i sprawuje opiekę nad działaniami organizacyjnymi. Od 2003 roku Fundusz przyznaje Nagrodę im. Edwarda J. Wende w celu uhonorowania pamięci Patrona oraz wyróżnienia osób, które dają swym życiem i działalnością świadectwo przyzwoitości, niezależności w poglądach i odwagi w działaniu. Nagroda jest przyznawana prawnikom i osobom zaangażowanym w działalność publiczną za szczególne osiągnięcia na polu krzewienia i podnoszenia kultury prawnej. Przyznawane jest również honorowe wyróżnienie dla inicjatywy lub instytucji/organizacji. W ostatnich latach Nagroda jest przyznawana co dwa lata. W 2023 roku odbyła się XV edycja Nagrody a jej laureatem został sędzia Paweł Juszczyszyn. Uhonorowano także inicjatywę Tour de Konstytucja realizowaną przez Kongres Obywatelskich Ruchów Demokratycznych. Nagrody wręczono podczas gali w siedzibie Okręgowej Rady Adwokackiej w Warszawie. 4. FUNDUSZ NA RZECZ UPAMIĘTNIENIA KAROLA MODZELEWSKIEGO, który był wieloletnim więźniem politycznym w okresie PRL-u, pomysłodawcą utworzenia ogólnopolskiego NSZZ „Solidarność” i jego pierwszym rzecznikiem prasowym, senatorem I kadencji, historykiem i wiceprezesem PAN. Celem Funduszu jest budowanie postaw odpowiedzialności obywatelskiej w polskim społeczeństwie poprzez upamiętnienie postaci Karola Modzelewskiego. W 2023 roku trwały przygotowania do postawienia kamienia pamiątkowego oraz stworzenia muralu, poświęconych pamięci Profesora. 5. FUNDUSZ „BĄDŹMY SOLIDARNI” działa od 2007 roku (najpierw pod nazwą Fundusz „Bądźmy Solidarni” Agentów Commercial Union Polska, później pod nazwą Fundusz „Bądźmy Solidarni” Agentów Aviva, a od 02.07.2022 r. Fundusz „Bądźmy Solidarni” Agentów Allianz). Fundusz jest wspólną inicjatywą agentów i firmy Allianz. Jego celem jest udzielanie pomocy agentom i ich najbliższym w przypadku nieszczęśliwego zdarzenia losowego lub długotrwałej choroby. Fundacja dla Polski pełni rolę administratora Funduszu, dysponując środkami w porozumieniu z Fundatorem. W 2023 roku beneficjentami Funduszu „Bądźmy Solidarni” było 112 osób, które otrzymały finansowe wsparcie na leczenie i rehabilitację. DZIAŁANIA FUNDRAISINGOWE Fundacja prowadziła działania komunikacyjne, zachęcając do wspierania działań obywatelskich poprzez przekazanie 1,5% podatku i regularne darowizny oraz rozwijała działania związane z pozyskiwaniem środków i komunikacją wokół wsparcia osób z doświadczeniem uchodźstwa przy wsparciu Funduszu Tutaj organizowanego przez Ashokę.