"FUNDACJA DLA POLSKI"

Opis głównych działań

Fundacja dla Polski, powstała na początku transformacji demokratycznej w Polsce, odgrywa ważną rolę we wspieraniu aktywności obywatelskiej i rozwoju filantropii w Polsce w duchu troski o dobro wspólne. W 2022 roku Fundacja prowadziła 5 funduszy filantropijnych: 1. FUNDUSZ OBYWATELSKI IM. HENRYKA WUJCA wspiera działania osób i instytucji na rzecz ochrony praw i wolności obywatelskich, wartości konstytucyjnych, utrzymania pokoju społecznego oraz tworzenia przestrzeni dla pluralistycznej debaty wokół istotnych spraw publicznych w duchu troski o dobro wspólne. Fundusz jest inicjatywą niezależną od administracji publicznej i ugrupowań politycznych, która mobilizuje obywateli i obywatelki oraz odpowiedzialny biznes do finansowego wspierania inicjatyw społecznych. Kapitułę Funduszu tworzą: prof. SWPS Adam Bodnar, prof. Ewa Łętowska, prof. Adam Strzembosz, prof. Andrzej Zoll oraz – od 2023 roku dr Hanna Machińska. W 2022 roku Fundusz Obywatelski przeprowadził 2 konkursy dotacyjne i prowadził stały nabór inicjatyw w procedurze grantów na zaproszenie. W związku z wojną w Ukrainie w ramach Funduszu uruchomiono również specjalną szybką ścieżkę wsparcia na inicjatywy związane z pomocą osobom z doświadczeniem uchodźczym przybywającym do Polski z Ukrainy oraz program stypendialny dla ukraińskich nauczycieli akademickich z wydziałów prawa. Łącznie w 2022 roku Fundusz Obywatelski przyznał wsparcie finansowe na realizację 53 inicjatyw społecznych (dla stowarzyszeń, fundacji oraz osób indywidualnych i grup nieformalnych) związanych z rozwojem społeczeństwa obywatelskiego i wzmacnianiem demokracji w Polsce. WSPIERANIE LOKALNYCH DZIAŁAŃ STRAŻNICZYCH W POLSCE W 2022 roku Fundusz przeprowadził kolejną edycję konkursu pt. "Wspieranie lokalnych działań strażniczych w Polsce (edycja 2023)", do którego obok organizacji zgłaszać się mogą również grupy nieformalne i osoby indywidualne. W ramach 1. ścieżki konkursu przekazano wsparcie 10 inicjatywom dotyczącym kontroli instytucji publicznych oraz ochrony środowiska, realizowanym przez lokalne "watchdogi": grupę Akcja Ratunkowa dla Krakowa, Jerzego Migdułę, Piotra Szumlewicza, Koalicję ZaZieleń Poznań, Grzegorza Krakowiaka, Jakuba Jaworskiego, Annę Treit, Stowarzyszenie MODrzew, Fundację Dzika Polska, Stowarzyszenie Ochrony Konsumentów Aquila. W ramach 2. ścieżki wsparcie instytucjonalne finansowane z Funduszu Watchdogów (por. opis Funduszu Watchdogów) otrzymały kolejne 4 organizacje. WSPARCIE AKTYWNOŚCI OBYWATELSKIEJ W ramach stałego naboru inicjatyw w ramach grantów na zaproszenie Fundusz Obywatelski im. Henryka Wujca przyznał wsparcie finansowe na realizację 11 inicjatyw (dla stowarzyszeń oraz fundacji). Wśród nich znalazły się inicjatywy związane z działaniami: a) na rzecz praworządności, obrony praw obywatelskich i społecznej kontroli instytucji publicznych: - Fundacja Wolne Sądy – projekt „Na prawo patrz – kontynuacja” informujący społeczeństwo, co oznaczają zmiany wprowadzane w wymiarze sprawiedliwości i jakie są ich konsekwencje dla państwa prawa; - Fundacja Korzenie i Skrzydła – projekt promujący i wspierający aktywność społeczną w kontekście monitorowania przebiegu wyborów na Węgrzech; - Stowarzyszenie Protest Porszewice – działania na rzecz ochrony Uroczyska Porszewice, jednego z najcenniejszych przyrodniczo, społecznie i kulturowo obszarów zielonych na mapie powiatu pabianickiego; b) na rzecz edukacji obywatelskiej: - Fundacja Kongres Obywatelskich Ruchów Demokratycznych – konkurs „Konstytucja na szóstkę” im. Wiktora Osiatyńskiego na scenariusze i realizację zajęć edukacyjnych na temat „Wolność, prawa i obowiązki człowieka i obywatela zapisane w Konstytucji”; - Stowarzyszenie Skwer Władysława Bartoszewskiego - Obchody Roku Władysława Bartoszewskiego – Roku Przyzwoitości; - Otwarta Rzeczpospolita – projekt „Jak z hitu zrobić HIT? – powstanie materiałów wspierających nauczycieli w realizacji podstaw programowych nowego przedmiotu dla szkół ponadpodstawowych „Historia i teraźniejszość”, tak aby rozwijać u uczniów umiejętność samodzielnego i krytycznego myślenia; - Fundacja Akademia Wiedzy Obywatelskiej – Bootcamp Obywatelski 2022 – projekt informujący o odpowiedzialnych formach zaangażowania młodych w sprawy społeczne i publiczne; - Kongres Obywatelskich Ruchów Demokratycznych – Tour de Konstytucja III edycja „Głosuję na Polskę” – kontynuacja obywatelskiej działalności edukacyjno-informacyjnej przybliżająca istotę praworządności i zasad demokracji w kontekście zbliżających się wyborów parlamentarnych oraz zaangażowania obywateli do szerokiego w nich udziału; c) na rzecz praw mniejszości, przeciwdziałania mowie nienawiści i radykalizacji: Stowarzyszenie Nigdy Więcej – opracowanie „Brunatnej Księgi 2020 – 2022” stanowiącej rezultat monitoringu zdarzeń na tle rasistowskim, ksenofobicznym i homofonicznym; d) na rzecz wolnych mediów: - Helsińska Fundacja Praw Człowieka – badanie „Sytuacja w mediach regionalnych i lokalnych wydawanych przez Polska Press”. - Fundacja Audionomia – wydarzenie „Audionomia 2022. Ogólnopolska Konferencja Reportażu Dźwiękowego” obejmujące debatę o przyszłości reportażu dźwiękowego, dyskusje, odsłuchy oraz konkurs na najlepsze niezależne dzieło radiowe. WSPARCIE DLA OSÓB UCHODŹCZYCH Z UKRAINY W związku z sytuacją na granicy polsko-białoruskiej oraz rozpoczętą 24 lutego 2022 roku agresją Federacji Rosyjskiej na Ukrainę, Fundacja dla Polski włączyła do działań programowych i fundraisingowych te związane z pomocą osobom z doświadczeniem uchodźczym przybyłym do Polski. Pomoc udzielana była w ramach programów Funduszu Obywatelskiego im. Henryka Wujca oraz działań własnych i działań prowadzonych z partnerami, głównie poprzez wsparcie finansowe i rzeczowe dla organizacji społecznych, grup nieformalnych i indywidulanych wolontariuszy zbierających i dostarczających pomoc humanitarną oraz świadczących bezpośrednią pomoc uchodźczyniom i uchodźcom w kwestiach związanych noclegami, transportem, relokacją, opieką medyczną, sprawami życia codziennego oraz ułożenia sobie życia w Polsce, edukacji i zajęć dla dzieci oraz integracji ze społecznością, w której przebywają. Fundusz Obywatelski w 2022 r. udzielił wsparcia 23 inicjatywom realizowanym przez: Fundację Kulawa Warszawa, Fundację Partnerstwa dla Europy Środkowo Wschodniej, Klub Inteligencji Katolickiej w Warszawie, Stowarzyszenie Animacji Kultury Pogranicza „Folkowisko”, Fundację Inicjatyw Społeczno-Ekonomicznych, Dom Zakonny w Małuszynie, Ochotniczą Straż Pożarną w Grabowcu, Fundację Humanosh, Fundację AVE, Związek Ukraińców w Polsce – Odział w Przemyślu, AYA FOUND, Fundację Kultury Duchowej Pogranicza, PŁAST – Ukraińską Organizację Skautową w Polsce, Fundację Małgosi Braunek Bądź, Fundację Asymetryści, Fundację for Animals, grupy nieformalne Stewardessy Pokoju i Piątka Plus oraz indywidualne aktywistki i aktywistów (w tym osoby uchodźcze z Ukrainy i Białorusi) działające na dworcach, przy przejściach granicznych, prowadzących działania pomocowe w różnych miejscach w Polsce. Ponadto w ramach działań własnych Funduszu przekazano książeczki terapeutyczne dla dzieci do punktów recepcyjnych, sprzęt nagłośnieniowy dla wolontariuszy prowadzących działania informacyjne na granicy oraz ładowarki i tablety dla wolontariuszy wspierających osoby uchodźcze na warszawskich dworcach. WSPÓŁDZIAŁAMY! KONKURS FUNDUSZU OBYWATELSKIEGO IM. HENRYKA WUJCA NA SPOŁECZNE INICJATYWY UCHODŹCÓW I UCHODŹCZYŃ W POLSCE Również w 2022 roku przeprowadzono pilotażowy konkurs pt. "WSPÓŁdziałamy! Konkurs Funduszu Obywatelskiego im. Henryka Wujca na społeczne inicjatywy uchodźców i uchodźczyń w Polsce", którego celem było wsparcie inicjatyw podejmowanych przez osoby uchodźcze na rzecz innych uchodźców/uchodźczyń przebywających w Polsce lub na rzecz lokalnych społeczności, w których przebywają. Konkurs był adresowany do osób uchodźczych działających w grupach nieformalnych, organizacjach (stowarzyszeniach, fundacjach) prowadzonych przez osoby uchodźcze, lokalnych organizacjach mniejszości narodowych lub etnicznych lub lokalnych organizacjach migranckich. W ramach konkursu w 2022 roku przekazano wsparcie 9 inicjatywom, a kolejne 8 zaplanowano na 2023 rok. W 2022 roku realizację działań edukacyjnych, kulturalnych, aktywizujących, samopomocowych, charytatywnych, wsparcia psychologicznego czy tłumaczeniowego przez osoby uchodźcze na rzecz innych osób uchodźczych rozpoczęły: Fundacja "Dwa Skrzydła UA", Fundacja Integracji i Rozwoju Cudzoziemców w Polsce, Fundacja Międzynarodowe Centrum Pomocy Psychologicznej, Fundacja YOUkraine, Stowarzyszenie Mova – język bez barier, grupy nieformalne: Grupa inicjatywna z Krakowa, Dzieci z Dworca Brześć, Lihtariki i "Karagod" Stowarzyszenie Pracowników Kultury i Edukacji zmuszonych do emigracji do Polski. PROGRAM STYPENDIALNY W ramach wsparcia dla obywateli Ukrainy uciekających przed wojną, w solidarnościowym geście środowisk prawniczych w Polsce, z inicjatywy byłego Rzecznika Praw Obywatelskich i członka Kapituły Funduszu Obywatelskiego, prof. Adama Bodnara we współpracy z mec. Anną Frankowską, powstał program stypendialny przeznaczony dla nauczycieli akademickich z Ukrainy, którzy obecnie przebywają w Polsce. Stypendia w roku akademickim 2022/2023 otrzymało pięć osób. Program stypendialny jest realizowany we współpracy z czterema polskimi uczelniami: Uniwersytetem Warszawskim (Wydział Prawa i Administracji i Wydział Zarządzania), Uniwersytetem SWPS (Wydział Prawa), Uniwersytetem im. Adama Mickiewicza w Poznaniu (Zakład Prawa Międzynarodowego i Organizacji Międzynarodowych) i Uniwersytetem Łódzkim (Wydział Prawa i Administracji). Partnerami programu są kancelarie prawnicze – zarówno polskie, jak i międzynarodowe: Deloitte Legal i Fundacja Deloitte, Domański Zakrzewski Palinka (DZP), Linklaters, Romanowski i Wspólnicy, Weil Gotshal & Manges i White &Case. NAGRODA OBYWATELSKA IM. HENRYKA WUJCA W 2022 Fundusz Obywatelski włączył się w obchody Międzynarodowego Dnia Praw Człowieka wspierając pokazy filmów, spotkania i warsztaty dla aktywistów i aktywistek z całej Polski oraz współorganizując po raz pierwszy przyznanie Nagrody Obywatelskiej im. Henryka Wujca. To nagroda organizacji społecznych dla pomagających pomagającym - za wyjątkowe wsparcie dla osób działających na rzecz praw człowieka. Stanowi ona docenienie odwagi i wsparcia ze strony wyjątkowych urzędniczek i urzędników, prawniczek i prawników, dziennikarek i dziennikarzy, przedsiębiorczyń i przedsiębiorców oraz innych osób i instytucji z Polski i zagranicy, których nadzwyczajna pracowitość i osobisty wkład wspierają wysiłki społeczeństwa obywatelskiego w wyjątkowo trudnych sytuacjach. Laureatką pierwszej Nagrody Obywatelskiej im. Henryka Wujca została dr Hanna Machińska. Wyróżnienie zostało przyznane 10 grudnia 2022 roku – w Międzynarodowym Dniu Praw Człowieka, podczas finału 22. edycji Festiwalu Filmowego WATCH DOCS. Kapitułę Nagrody Obywatelskiej im. Henryka Wujca tworzą przedstawiciele i przedstawicielki Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka - organizatora Festiwalu WATCH DOCS, Ogólnopolskiej Federacji Organizacji Pozarządowych, w ramach której działa inicjatywa "Nasz Rzecznik", Amnesty International Polska oraz organizatora Nagrody - Funduszu Obywatelskiego im. Henryka Wujca. Fundusz Obywatelski prowadził także działania na rzecz upamiętnienia Henryka Wujca we współpracy z Fundacją Ośrodka KARTA oraz Fundacją Inicjatyw Społeczno-Ekonomiczych (FISE), wspierając organizację Konkursu (eS) im. Jacka Kuronia na Przedsiębiorstwo Społeczne Roku. Nagrodę Specjalną im. Henryka Wujca, ufundowaną przez Fundusz Obywatelski, otrzymała Kuźnia Społeczna, która łączy przedsiębiorczość z działalnością Banku Żywności w Olsztynie, pomaganiem potrzebującym i ratowaniem żywności przed zmarnowaniem. 2. FUNDUSZ WATCHDOGÓW został założony w 2022 r. z inicjatywy Sieci Obywatelskiej Watchdog Polska, która zasila go częścią środków przekazanych Sieci z 1% podatku. Celem Funduszu jest wspieranie rozwoju instytucjonalnego i działań doświadczonych organizacji strażniczych, które to realizowane jest poprzez przyznawanie i wypłatę środków finansowych. Organizacje, którym przyznawane jest wsparcie instytucjonalne wybierane są raz do roku w ramach wydzielonej ścieżki konkursu na działania strażnicze Funduszu Obywatelskiego im. Henryka Wujca. W 2022 r. po raz pierwszy przyznano wsparcie z Funduszu Watchdogów. Otrzymały je: Fundacja Miasto Obywatelskie Lubartów, Fundacja Wolności z Lublina, Stowarzyszenie "Nasze Miasto" ze Stalowej Woli, Stowarzyszenie SOISH z Wrocławia. 3. FUNDUSZ IM. EDWARDA J. WENDE został założony przez członków Rodziny Wende. Fundacja w imieniu fundatorów zarządza Funduszem i sprawuje opiekę nad działaniami organizacyjnymi. Od 2003 roku Fundusz przyznaje Nagrodę im. Edwarda J. Wende w celu uhonorowania pamięci Patrona oraz wyróżnienia osób, które dają swym życiem i działalnością świadectwo przyzwoitości, niezależności w poglądach i odwagi w działaniu. Nagroda jest przyznawana prawnikom i osobom zaangażowanym w działalność publiczną za szczególne osiągnięcia na polu krzewienia i podnoszenia kultury prawnej. Przyznawane jest również honorowe wyróżnienie dla inicjatywy lub instytucji/organizacji. W ostatnich latach Nagroda jest przyznawana co dwa lata, ostatnia XIV edycja odbyła się w 2021 roku, w 2022 r. prowadzono działania przygotowawcze do kolejnej edycji w 2023 r. 4. FUNDUSZ NA RZECZ UPAMIĘTNIENIA KAROLA MODZELEWSKIEGO, który był wieloletnim więźniem politycznym w okresie PRL-u, pomysłodawcą utworzenia ogólnopolskiego NSZZ „Solidarność” i jego pierwszym rzecznikiem prasowym, senatorem I kadencji, historykiem i wiceprezesem PAN. Celem Funduszu jest budowanie postaw odpowiedzialności obywatelskiej w polskim społeczeństwie poprzez upamiętnienie postaci Karola Modzelewskiego. W 2022 roku na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach został odsłonięty pomnik autorstwa Krzysztofa Bednarskiego upamiętniający Patrona Funduszu, sfinansowany ze środków zebranych przez Fundatorkę. 5. FUNDUSZ „BĄDŹMY SOLIDARNI” działa od 2007 roku (od 02.07.2022 r. pod nazwą Fundusz „Bądźmy Solidarni” Agentów Allianz). Fundusz jest wspólną inicjatywą agentów i firmy Aviva/Allianz. Jego celem jest udzielanie pomocy agentom i ich najbliższym w przypadku nieszczęśliwego zdarzenia losowego lub długotrwałej choroby. Fundacja dla Polski pełni rolę administratora Funduszu, dysponując środkami w porozumieniu z Fundatorem. W 2022 roku beneficjentami Funduszu „Bądźmy Solidarni” było 150 osób, które otrzymały finansowe wsparcie na leczenie i rehabilitację. DZIAŁANIA FUNDRAISINGOWE Fundusz Obywatelski prowadził działania komunikacyjne, zachęcając do wspierania działań obywatelskich poprzez przekazanie 1,5% podatku oraz regularne darowizny. Przeprowadzono także zbiórkę środków na pomoc uchodźcom z Ukrainy w Polsce oraz na działania wspierające integrację osób z doświadczeniem uchodźczym.