STOWARZYSZENIE "SOS WIOSKI DZIECIĘCE W POLSCE"

Opis głównych działań

Stowarzyszenie SOS Wioski Dziecięce w Polsce w 2023 roku realizowało działania w obszarze wspierania rodziny i systemu pieczy zastępczej. W ciągu roku 2023 z opieki i wsparcia naszej organizacji korzystało 2 203 polskich dzieci i dorosłych, w tym 1 422 dzieci i młodzieży z czego 368 w opiece zastępczej i programach młodzieżowych, a 1054 w Programach Umacniania Rodziny „SOS Rodzinie”. W 6 lokalizacjach w Polsce: Biłgoraj, Kraśnik, Siedlce, Karlino, Lublin i Ustroń, realizowaliśmy 21 zadań publicznych, zapewniając na koniec roku, tj. w dniu 31 grudnia opiekę i wsparcie 1 979 beneficjentom i podopiecznym w tym 1 270 dzieciom i młodzieży, z czego: 303 w pieczy zastępczej i programach dla młodzieży, 967 z 445 rodzin w programach umacniania rodziny. Stanowi to 88 procent założeń planu 2023 dotyczącego liczby podopiecznych w opiece zastępczej i programach młodzieżowych (plan 31.12.23. – 346) oraz 96 procent planu dotyczącego liczby beneficjentów Programów Umacniania Rodziny (plan 31.12.23. – 1 754). Piecza zastępcza i programy młodzieżowe Prowadziliśmy 50 form opieki zastępczej, w tym: 41 rodzin SOS, tj. placówek typu rodzinnego, 4 placówki socjalizacyjne i 4 placówki interwencyjne oraz 1 specjalistyczno-terapeutyczną. Wspierając procesy usamodzielnienia wychowanków pieczy zastępczej prowadziliśmy 3 mieszkania treningowe, funkcjonujące w ramach opieki ograniczonej , tj. programu autorskiego SOS Wiosek Dziecięcych. Średnia liczba dzieci w rodzinach SOS po wzroście w roku 2022, ponownie zmalała i wynosiła 4,3 ( w roku 2022 – 4,7, tendencja malejąca od 2013 – 5,5, 2018 – 5,0). W roku 2023 przyjęliśmy do opieki zastępczej 58 dzieci, a rok wcześniej 75 dzieci. Nie jesteśmy w stanie odpowiedzieć na zgłaszane z całej Polski potrzeby przyjęcia dzieci do pieczy zastępczej ze względu na wyzwania rekrutacyjne i fluktuację kadry. Odnotowaliśmy zgłoszenia 586 dzieci, w tym 110 to dzieci od kilku tygodni/mc-cy do lat 3. Niektóre zgłoszenia były powielane w różnych naszych lokalizacjach, co świadczy o wyzwaniach związanych z miejscami, szczególnie w ramach rodzinnej opieki zastępczej w całej Polsce. W roku 2023 z naszej pomocy przestało korzystać 65 osób z pieczy zastępczej i programów młodzieżowych, w tym 35 zaczęło samodzielne życie, 14 – przeszło do instytucjonalnej opieki zastępczej, 2 – do rodzinnej, 12 zintegrowało się ze swoimi rodzinami pochodzenia, a 2 dzieci – oddano do adopcji. Naszym podopiecznym zaoferowaliśmy szeroką gamę zajęć dodatkowych, średnio w 6,5 zajęciach uczestniczył każdy podopieczny pieczy zastępczej. Zajęcia realizowane były z różną częstotliwością, od cotygodniowych, cyklicznych zajęć realizowanych w oparciu o plan pomocy dziecku, po zajęcia rekreacyjne, realizowane w okresach wypoczynku weekendowego czy wakacyjnego. Umacnianie rodziny W ramach 8 Programów Umacniania Rodziny (dalej również Programy „SOS Rodzinie”) w ciągu roku 2023 zapewniliśmy znaczącą pomoc 512 rodzinom doświadczającym różnych trudności życiowych, w trosce o dobrostan 1 054 dzieci wychowywanych w tych rodzinach. Do Programów ”SOS Rodzinie” dołączyło 115 rodzin, natomiast 67 rodzin przestało korzystać ze wsparcia programów. Spośród 67 rodzin, które opuściły Program „SOS Rodzinie”, 49 rodzin to rodziny usamodzielnione, co stanowi 73% w stosunku do wszystkich, które opuściły programy w roku 2023. Należy podkreślić, że w skali Polski procent rodzin usamodzielnionych, które korzystały z pomocy asystenta rodziny, wyniósł w roku 2022 – dane Ministerstwa Rodziny i Polityki Społecznej - 43%. W Programach „SOS Rodzinie” dzieci i młodzież korzystały z szerokiej oferty zajęć dodatkowych – w uśrednieniu, każde dziecko korzystało z 6,7 form zajęć rozwojowych. Wsparcie młodzieży Młodzież uczestniczyła w szeregu zajęć mających na celu ich aktywizację zawodową, zdobywanie dodatkowych kwalifikacji, w celu lepszego startu w samodzielne życie. Oferta dla młodych w pieczy zastępczej i w opiece ograniczonej nad młodymi dorosłymi objęła 258 aktywności, realizowanych z różną częstotliwością. Młodzież w programach umacniania rodziny skorzystała ze 111 aktywności, które zapewniała im nasza organizacja, szkoły bądź inne współpracujące z nami instytucje. Za sukces w pracy z młodzieżą uznaliśmy działania samorzeczników młodzieży realizowane w ramach projektu „Partnerstwo dla samodzielności” finansowanego ze środków programu „Fundusz Inicjatyw Obywatelskich NOWEFIO na lata 2021-2030”. Rozwój usług w ramach Programów SOS W roku 2023 otworzyliśmy w ramach Programów SOS 2 kolejne Centra Specjalistyczne SOS, tj. Centrum w Biłgoraju (listopad) i w Siedlcach (styczeń). Dzięki nim nasi podopieczni i beneficjenci korzystali z szerokiej oferty opieki specjalistycznej, m.in. logopedów i neurologopedów, terapeutów SI, psychoterapeutów, fizjoterapeutów, neurologów oraz psychiatrów dziecięcych. W ciągu roku z pomocy Centrów funkcjonujących w Programach SOS, tj. w Kraśniku, Biłgoraju i Siedlcach zapewniliśmy pomoc specjalistyczną 350 beneficjentom. Inne działania na rzecz dzieci i rodzin W ramach zadań Działu rozwoju programów prowadzone były szkolenia, warsztaty i webinary rozwijające kompetencje głównych opiekunów dzieci i młodzieży, specjalistów zatrudnionych w Programach SOS, zapewniając jednocześnie budowanie i wymianę wiedzy w organizacji: 1. szkolenie dla przedstawicieli Programów SOS w zakresie psychologicznej pierwszej pomocy zrealizowane we współpracy z trenerami z Global Program Expert Group on MHPSS z SOS Włochy oraz ekspertami z biura regionalnego SOS 2. szkolenie w zakresie planowania pomocy dziecku – uczestnicy z Programu SOS Siedlce 3. warsztat dobrych praktyk, z elementem szkoleniowym prowadzonym przez ekspertów zewnętrznych dla pracowników młodzieżowych – 40 uczestników 4. webinar dla pracowników zespołów wsparcia dzieci i rodzin oraz zespołów ds. ochrony dziecka o rozpoznawaniu symptomów krzywdzenia dziecka 5. webinary dla wszystkich pracowników i współpracowników omawiające zagadnienia: współpracy z rodziną pochodzenia dziecka umieszczonego w pieczy zastępczej, wsparcia dzieci i młodzieży w spektrum autyzmu oraz dotyczący potrzeb emocjonalnych człowieka i konsekwencji ich niezaspokajania 6. webinary z otwartym dostępem tłumaczone na język ukraiński dotyczące zaburzeń integracji sensorycznej i spektrum autyzmu – realizowane we współpracy z Koalicją na rzecz Rodzinnej Opieki Zastępczej Realizowane projekty i działania rzecznicze: 1. w ramach projektu „Partnerstwo dla samodzielności”: • 4 panele organizowane we współpracy z partnerami lokalnymi Programów SOS, w tym władzami samorządowymi oraz we współpracy z uczelniami wyższymi • konferencja zorganizowana współpracy z Uniwersytetem Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie – listopad 2023 • prezentacja rozwiązań wypracowanych w ramach projektu kierownictwu ówczesnego Ministerstwa Rodziny i Polityki Społecznej 2. przygotowano uwagi do projektu z 24 listopada 2023 r. o zmianie ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej oraz niektórych innych ustaw. Stowarzyszenie SOS Wioski Dziecięce w Polsce w 2023 roku konsekwentnie kontynuowało rozpoczętą rok wcześniej pomoc dla dzieci ukraińskich oraz ich opiekunów przebywających w Polsce od momentu wybuchu wojny w Ukrainie. Nasze działania koncentrowały się w obszarze zdrowia psychicznego i wsparcia psychospołecznego, a także w obszarze bezpośredniej pomocy materialnej. Część projektów była bezpośrednią kontynuacją działań podjętych w 2022 r., a część była nowymi projektami stanowiącymi odpowiedź na zmieniające się potrzeby uchodźców ukraińskich po blisko roku pobytu w Polsce. W pierwszej połowie 2023 r. zrealizowaliśmy drugą edycję programu pomocy bezpośredniej w formie bonów towarowych (wzorowanym na schemacie krótkookresowej pomocy realizowanej m.in. przez UNHCR w kryzysach humanitarnych - tzw. CVA Cash and Voucher Assistance) skierowaną do znajdujących się w trudnej sytuacji materialnej ukraińskich rodzin zastępczych oraz rodzin z dziećmi z niepełnosprawnościami i specjalnymi potrzebami rozsianymi po całej Polsce. Bony Sodexo o wartości 450 zł na każdego członka rodziny były dystrybuowane w dwóch transzach bezpośrednio przez nasze Stowarzyszenie. Łącznie program objął 2298 osób, w tym 1382 dzieci, którym przekazaliśmy 4220 bonów, umożliwiających zakup niezbędnych artykułów (przede wszystkim żywności, leków, odzieży, zabawek, sprzętów AGD itp.). Jednocześnie w styczniu 2023 r. uruchomiliśmy Program Medyczny SOS skierowany do ukraińskich rodzin z dziećmi z podobnego klucza beneficjentów jak program CVA. Program medyczny był realizowany we współpracy z organizacjami partnerskimi, w tym partnerami z Koalicji na Rzecz Rodzinnej Opieki Zastępczej i polegał na finansowaniu odpłatnych – poza systemem NFZ - usług medycznych z zakresu podstawowej opieki medycznej oraz wizyt i konsultacji specjalistycznych w obszarze zdrowia psychicznego (w tym usług psychologicznych i psychiatrycznych) oraz rehabilitacyjnych. Stowarzyszenie SOS pokrywało ryczałtowo koszty wizyt do kwoty 2.000 zł na beneficjenta. Łącznie program medyczny wsparł ponad 250 osób. Problem z dostępem do usług medycznych w Polsce był wymieniany w ankietach potrzeb ukraińskich uchodźców na drugim miejscu, zaraz za wsparciem finansowym. W całym okresie sprawozdawczym rozwijaliśmy nasz projekt flagowy – sieć Centrów Specjalistycznych SOS dla dzieci ukraińskich. Pierwsze takie centrum powstało w Laskach pod Warszawą w grudniu 2022 r. Jego beneficjentami są ukraińskie dzieci i młodzież, których trudności w codziennym funkcjonowaniu wynikają z zaburzeń neurorozwojowych, jak też traum i zaburzeń lękowych będących skutkiem doświadczeń wojennych. CS SOS w Laskach oferuje pomoc psychologiczną, wielospecjalistyczną diagnozę funkcjonowania dziecka, indywidualne i grupowe zajęcia wspomagające rozwój prowadzone przez psychologa, pedagoga, logopedę, porady i konsultacje dla opiekunów dotyczące problemów rozwojowych i możliwości ich dziecka. W 2023 r. CS SOS w Laskach przeprowadziło 3095 spotkań, wywiadów, konsultacji i zajęć merytorycznych, obejmując swoimi usługami łącznie 130 dzieci. Ze wsparcia w zakresie terapii psychologicznej, logopedycznej i integracji sensorycznej skorzystało ponad 80% beneficjentów centrum. Podobne Centrum Specjalistyczne SOS dla rodzin ukraińskich otworzyliśmy w Krakowie w grudniu 2023 r. Dodatkowo, w okresie wakacyjnym zorganizowaliśmy razem z naszym partnerem, Stowarzyszeniem Folkowisko z Roztocza, turnusy terapeutyczno-wypoczynkowe dla dzieci i ich opiekunów, którzy przyjechali bezpośrednio z Ukrainy - w szczególności dla pół-sierot wojennych, których ojciec zginął na froncie w wyniku działań zbrojnych po 24 lutego 2022 r. Założeniem projektu było połączenie wypoczynku ukraińskich dzieci z warsztatami terapeutycznymi w bezpiecznych warunkach na terenie Polski. Projekt objął wsparciem 160 osób, w tym 100 dzieci. Ze wsparcia psychospołecznego w postaci grupowych zajęć TeamUp, realizowanych przez Stowarzyszenie SOS w różnych częściach kraju, skorzystało w 2023 roku 266 dzieci i młodzieży ukraińskiej. W 2023 roku w naszych programach SOS w Biłgoraju, Karlinie, Kraśniku, Lublinie i Siedlcach nadal przebywało 114 ukraińskich dzieci oraz 34 opiekunów, z których zdecydowaną większość stanowiły dzieci z ukraińskiej pieczy zastępczej, ewakuowane w lutym 2022 roku z placówek w centrum i na wschodzie kraju, prowadzonych przez naszą siostrzaną organizację - SOS Ukraina. Wszystkie 148 osób otrzymywało od naszego Stowarzyszenia bezpłatne zakwaterowanie, wyżywienie, pełne wsparcie materialne oraz pomoc specjalistyczną.