FUNDACJA DZIEDZICTWO PRZYRODNICZE

Opis głównych działań

W 2023 roku Fundacja Dziedzictwo Przyrodnicze zrealizowała szereg projektów finansowanych z grantów zewnętrznych, w tym: 1. Projekt: Centrum wsparcia dla lokalnych leśnych grup strażniczych Okres realizacji: 01.10.2021 – 30.09.2023 Wartość projektu: 102 236,61 EUR Dofinansowanie: 100% Fundacja Dziedzictwo Przyrodnicze w partnerstwie z Fundacją Las Naturalny, od października 2021 do września 2023 zrealizowała projekt finansowany przez Islandię, Liechtenstein i Norwegię z Funduszy EOG w ramach Programu Aktywni Obywatele – Fundusz Regionalny pn. „Centrum wsparcia dla lokalnych leśnych grup strażniczych”. Celem projektu było udzielenie wsparcia dla 25 grup w całej Polsce w dążeniach do współdecydowania o sposobie zarządzania lasami. Projekt był potrzebny ponieważ w wielu miejscach całej Polski mieszkańcy dużych i małych miast domagali się zmiany sposobu zarządzania lasami w ich sąsiedztwie. Mieszkańcy konsolidowali się w grupy, które nie dysponując wiedzą leśną, przyrodniczą i dotyczącą administracji publicznej lub posiadając taką wiedzę, ale w niewystarczającym zakresie, potrzebowali wskazówek od organizacji, które same partycypują w zarządzaniu lasami i które wspierały we wcześniejszych latach inne grupy mieszkańców. Mieszkańcy wielokrotnie byli rozczarowani tym, jak państwowy zarządca lasu traktował ich postulaty i ich samych- z poczuciem wyższości, ignorancją, stawiając spośród trzech ustawowych funkcji lasu- przyrodniczej, społecznej i produkcyjne j- nacisk na ostatnią z nich. Projekt miał przynieść przełom zarówno po stronie społecznej (profesjonalizacja działań, zdobycie wiedzy specjalistycznej i wsparcia naukowców, budowanie sojuszy społecznych, skuteczność i wydajność) i po stronie państwowej (zmiana sposobu traktowania postulatów społecznych, zmiany prawne służące legalizacji żądań społecznych w obowiązujących planach zagospodarowania lasów). Część grup otrzymała wsparcie w powstrzymaniu decyzji na budowę kopalni odkrywkowych/ infrastruktury drogowej na obszarach leśnych cennych przyrodniczo i społecznie. Grupy otrzymały usługi doradztwa (300 porad), pomoc i raporty naukowców przyrodników (20 osób), szkolenia stacjonarne (24), szkolenia online i konsultacje online (26), opinie prawne (15), pisemne rekomendacje do dalszych działań (350 tys. znaków w tekście), narzędzia map cyfrowych lasów (24), gotowe wzory pism do urzędów o ochronę lasu (75), sieciujące wpisy na zamkniętej grupie (1200), Teczki Projektowe z przestrzenią na wirtualnym dysku (25), nagrania z przeprowadzonych szkoleń (14). W wyniku realizacji projektu, grupy sprawniej i skuteczniej finalizują dochodzenie praw społeczności lokalnej w kwestii ochrony lasów cennych przyrodniczo i rekreacyjnie. Reprezentują interes społeczny w oparciu o przekazaną im wiedzę i narzędzia formułowania poprawnych postulatów, przyciągania sojuszników, unikania pułapek w trakcie negocjacji. Państwowy zarządca lasów pod naciskiem grup uczestniczących w projekcie, wprowadził rozwiązania prawne obowiązujące w całej Polsce, które mają na celu zwiększenie funkcji społecznej lasów w Polsce. Rezultaty dotyczą lasów w sąsiedztwie aglomeracji Warszawy, Wrocławia, Poznania, Krakowa, Białegostoku, Supraśla, Olsztyna, ale przekładają się na 1⁄3 powierzchnię Rzeczypospolitej Polskiej, która jest pokryta lasami. Projekt pośrednio przyczynił się do zmiany władzy w Polsce jesienią 2023 r., poprzez zaangażowanie w proces negocjacyjny z państwowym zarządcą lasu nad zaprzestaniem wyrębu lasów, bardzo wielu środowisk- naukowców, prawników, lokalnych polityków, przedsiębiorców, osób wpływowych z przedmieść największych aglomeracji miejskich. Brak ustępstw po stronie państwowego zarządcy lasu, twarda pozycja negocjacyjna i jednoczesne ignorowanie głosu społecznego lub jego marginalizowanie przy jednoczesnym upolitycznieniu struktur państwowego zarządcy lasu w kierunku ultraprawicowej większości sejmowej- doprowadziły do zwiększenia poparcia opozycji w wyborach do Sejmu i Senatu, jesienią 2023 r. w Polsce. Beneficjentami projektu były skonsolidowane grupy mieszkańców z wielu różnych środowisk, zaangażowane w zachowanie pobliskich lasów w niezmienionym stanie. Wśród uczestników projektu byli przewodniczący partii politycznych i członkowie partii, prawnicy, informatycy, nauczyciele, rolnicy, emerytowani dyplomaci, tłumacze języków obcych, studenci, aktywiści bez zatrudnienia. Uczestnikami projektu były organizacje pozarządowe. Jedna z grup sformalizowała swoje struktury i założyła fundację. Partner projektu przez 24 miesiące pracował z grupami w ramach zakresu obowiązków. Więcej informacji o projekcie: https://przyrodnicze.org/project_category/centrum-wsparcia-dla-lokalnych-lesnych-grup-strazniczych/ 2. Projekt: Oddajmy parki narodowi! Okres realizacji: 01.10.2021 – 30.09.2023 Wartość projektu: 75 000,00 EUR Dofinansowanie: 100% Projekt był zrealizowany dzięki dotacji programu Aktywni Obywatele – Fundusz Krajowy finansowanego przez Islandię, Liechtenstein i Norwegię w ramach Funduszy EOG Projekt miał na celu wypracowanie propozycji zmian w funkcjonowaniu parków narodowych w Polsce, które przywrócą im należny prestiż po latach zaniedbywania tego tematu przez kolejne ekipy rządzące. Działania zainicjowane w projekcie sprawiły, że parki stały się ważnym tematem debaty publicznej, a w rezultacie zaczną prężnie działać, stając się przyjaznym miejscem pracy i odzyskując wsparcie samorządów, które w większości przypadków traktują je jako zło konieczne, narzucone im z góry. Projekt był realizowany w okresie poprzedzającym kampanię wyborczą na szczeblu samorządowym i krajowym, co umożliwiło włączenie tematyki parków narodowych do przedwyborczej agendy. Pozwoliło na wypracowanie rozwiązań, które uwzględniały potrzeby kluczowych interesariuszy. Co najważniejsze umożliwił wysłuchanie potrzeb i obaw związanych z poszerzeniem i funkcjonowanie już istniejących, jak i powstawaniem nowych parków narodowych. W ramach projektu zrealizowano: cykl warsztatów dla przedstawicieli parków narodowych (5) i przedstawicieli samorządów (5), badania wśród obecnych i byłych pracowników parków narodowych; spotkania konsultacyjne z obecnymi i byłymi pracownikami i dyrektorami parków narodowych (10) oraz ze związkami zawodowymi PN (1), przygotowanie białej księgi proponowanych zmian prawa dot. funkcjonowania PN, przeprowadzenie kampanii informacyjno-promocyjne oraz zorganizowanie konferencji podsumowującej projekt. Rezultatem projektu jest nagłośnienie aktualnej sytuacji parków narodowych i zainicjowanie debaty publicznej na ich temat oraz wypracowanie projektu zmiany systemowej funkcjonowania parków narodowych przez głównych interesariuszy, w tym o sprzecznych poglądach. Więcej informacji o projekcie: https://przyrodnicze.org/project_category/oddajmy-parki-narodowi/ 3. Projekt: Parki narodowe - nasze wspólne dziedzictwo Okres realizacji: 01.07.2023 – 31.12.2024 Wartość projektu: 140 000,00 PLN Dofinansowanie: 100% Projekt „Parki narodowe – nasze wspólne dziedzictwo” finansowany jest ze środków Narodowego Instytutu Wolności – Centrum Rozwoju Obywatelskiego w ramach Rządowego Programu Rozwoju Organizacji Obywatelskich na lata 2018-2030. Główny celem projektu jest zwiększenie świadomości społeczeństwa w Polsce nt. funkcjonowania parków narodowych w naszym kraju. Zadanie obejmować będzie przeprowadzenie szerokiej kampanii informacyjno-promocyjnej, w mediach społecznościowych wraz z promowanie tematyki poprzez magazyn przyrodniczy i filmy edukacyjne. W obecnej sytuacji dekoncentracji mediów, kiedy coraz większą rolę odgrywają media społecznościowe, koniecznością staje się rozwój własnych kanałów w tego rodzaju mediach. Szczególnie YouTube pełni rolę ważnej platformy komunikacji z odbiorcami. Dlatego Fundacja zamierza w oparciu o NaTropie rozwijać własne medium, które będzie z jednej strony sposobem na komunikowanie się z szeroką publicznością. W ramach projektu powstanie: – 10 materiałów filmowych o istniejących/projektowanych parkach narodowych w Polsce – 10 numerów magazynu NATROPIE. Wszystkie materiały powstałe w ramach projektu dostępne są pod adresem https://przyrodnicze.org/natropie/. Więcej informacji o projekcie: https://przyrodnicze.org/project_category/parki-narodowe-nasze-wspolne-dziedzictwo/ 4. Projekt: Bagna, lasy i drzewa dla czystego powietrza Małopolski! Okres realizacji: 01.07.2023 do 30.06.2024 Wartość projektu: 140 900,00 PLN Dofinansowanie: 89,67% Fundacja Dziedzictwo Przyrodnicze od lipca 2023 do czerwca 2024 realizuje zadanie pn. “Bagna, lasy i drzewa dla czystego powietrza Małopolski!”, które jest finansowane ze środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Projekt skierowany jest dla wszystkich mieszkańców województwa małopolskiego, od dzieci i młodzieży po osoby starsze. Głównym celem zadania jest zwiększenie świadomości ekologicznej wśród mieszkańców Małopolski na temat roli bagien, drzew i lasu w ochronie klimatu i czystego powietrza, poprzez realizację następujących działań: spacery przyrodnicze dla mieszkańców Małopolski, warsztaty przyrodnicze dla dzieci i młodzieży w Małopolski, kampanię edukacyjno-informacyjną na mieszkańców Małopolski. Realizacja poszczególnych działań pozwoli również na zwrócenie uwagi mieszkańcom Małopolski nt. czystego powietrza poprzez wskazanie im gotowych rozwiązań dotyczących ich codziennej aktywności. Wszystkie videopodcasty można obejrzeć pod adresem: https://www.youtube.com/playlist?list=PLUolUXU-mS0cR9naJ-MYkgVYYGLKU1IhO Więcej informacji o projekcie: https://przyrodnicze.org/project_category/bagna-lasy-i-drzewa-dla-czystego-powietrza-malopolski/ 5. Projekt: Bagna, lasy i drzewa dla czystego powietrza Podkarpacia! Okres realizacji: 01.10.2023 do 30.09.2024 Wartość projektu: 130 700,00 PLN Dofinansowanie: 90,00% Fundacja Dziedzictwo Przyrodnicze w terminie od października 2023 do września 2024 realizuje zadanie pn. “Bagna, lasy i drzewa dla czystego powietrza Podkarpacia!”, które jest współfinansowane ze środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w ramach programu Programu Regionalnego Wsparcia Edukacji Ekologicznej. Projekt skierowany jest dla wszystkich mieszkańców województwa podkarpackiego, od dzieci i młodzieży po osoby starsze. Głównym celem zadania jest zwiększenie świadomości ekologicznej wśród mieszkańców Podkarpacia na temat roli bagien, drzew i lasu w ochronie klimatu i czystego powietrza, poprzez realizację następujących działań: spacery przyrodnicze dla mieszkańców Podkarpacia; warsztaty przyrodnicze dla dzieci i młodzieży na Podkarpaciu kampanię edukacyjno-informacyjną na mieszkańców Podkarpacia Realizacja poszczególnych działań pozwoli również na zwrócenie uwagi mieszkańcom Podkarpacia nt. czystego powietrza poprzez wskazanie im gotowych rozwiązań dotyczących ich codziennej aktywności. Więcej informacji o projekcie: https://przyrodnicze.org/project_category/bagna_podkarpackie/ 6. Projekt: Zielony telefon dla leśnych grup strażniczych Okres realizacji: 01.10.2023 do 31.03.2024 Wartość projektu: 39 900,00 PLN Dofinansowanie: 100,00% Projekt pod nazwą „Zielony telefon dla leśnych grup strażniczych”, finansowany z Funduszu Obywatelskiego im. Henryka Wujca, realizowano we współpracy z Wirtualną Polską w okresie październik 2023 - marzec 2024. W ramach projektu otworzono 2 linie wspierania grup strażniczych, aktywistek i aktywistów z całej Polski: Wsparcie eksperta prawnika w zakresie przygotowania oficjalnych dokumentów, w tym wniosków, pism, odpowiedzi, odwołań, zażaleń i skarg. Wsparcie eksperta leśnika w zakresie przygotowania uwag do Planu Urządzania Lasu (PUL). Wsparcie eksperckie polega na otwartych konsultacjach mailowych i telefonicznych. Zarówno grupy strażnicze, jak i osoby indywidualne mogą skontaktować się telefonicznie lub wysłać zapytanie dotyczące możliwości działania w zakresie partycypacji w gospodarowaniu lasami Skarbu Państwa. Nasi eksperci, oprócz udzielenia informacji, będą aktywnie uczestniczyć w przygotowaniu pism, wniosków oraz odpowiedzi i odwołań do odpowiednich instytucji. Ekspert leśnik będzie pomagał na całym etapie przygotowania uwag do PUL, od etapu zbierania i analizy informacji i argumentów przyrodniczych do przygotowania dokumentu w formie pisemnej. Ekspert prawnik, będzie dostępny codziennie w wyznaczonych godzinach, tak, by zapewnić możliwość szybkich konsultacji dla pilnych spraw. Działania te przyczynią się do podniesienia efektywności działania grup strażniczych, jak również zachęcą je do szerszej aktywności. Możliwość kontaktu z ekspertami wzmocni w aktywistach poczucie sprawczości oraz pozwoli im nabrać pewności siebie. Efektem będzie m.in. mocniejsze zaangażowanie obywateli w konsultacjach społecznych w Planach Urządzania Lasu poszczególnych nadleśnictw, a więc ich realny wpływ na wygląd i funkcjonowanie cennych ekosystemów leśnych. Efektem będzie również prawidłowe i skuteczne składanie wniosków i odwołań w zakresie gospodarki leśnej w LP. Więcej informacji o projekcie: https://przyrodnicze.org/project_category/zielony-telefon-dla-lesnych-grup-strazniczych/ 7. Projekt: Las Wiączyński: Inicjatywa Społecznego Lasu Okres realizacji: 01.08.2023 do 31.01.2024 Wartość projektu: 14 093,03 EUR Dofinansowanie: 100,00% Wspólnie z nieformalną grupą “Las Wiączyński” od sierpnia 2023 do końca stycznia 2024 roku, realizujemy projekt pn. “Las Wiączyński: Inicjatywa Społecznego Lasu”, finansowany przez Islandię, Liechtenstein i Norwegię z Funduszy EOG w ramach Programu Aktywni Obywatele – Fundusz Regionalny. Celem projektu jest interwencyjna ochrona cennego przyrodniczo i ważnego społecznie Lasu Wiączyńskiego poprzez nadanie mu statusu lasu o zwiększonej funkcji społecznej. W ramach projektu zaplanowano: aktywizację mieszkańców w celu lepszego poznania i ochrony walorów Lasu Wiączyńskiego, budowanie poparcia społecznego, inwentaryzację przyrodniczą, spotkania z władzami gminy, spotkania z przedstawicielami Lasów Państwowych, kampanię medialną oraz złożenie wniosku do Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Łodzi o nadanie statusu lasu o zwiększonej funkcji społecznej. Więcej informacji o projekcie: https://przyrodnicze.org/project_category/las-wiaczynski-inicjatywa-spolecznego-lasu/ 8. Projekt: Trakt Warecki – interwencja dla środowiska i społeczności Okres realizacji: 01.09.2023 do 30.04.2024 Wartość projektu: 14 986,07 EUR Dofinansowanie: 100,00% Wspólnie z Lokalną Organizacją Turystyczną “Wrota Karpat Wschodnich” oraz Fundacją Alarm dla Klimatu od września 2023 do kwietnia 2024 realizujemy projekt “Trakt Warecki – interwencja dla środowiska i społeczności”, finansowany przez Islandię, Liechtenstein i Norwegię z Funduszy EOG w ramach Programu Aktywni Obywatele – Fundusz Regionalny. W ramach projektu planujemy opracowanie specjalistycznych analiz oraz wypracowanie rekomendacji dla spowolnienia i ograniczenia ruchu na Trakcie Wareckim, korzystnych dla wszystkich uczestników ruchu oraz środowiska naturalnego; przeprowadzenie spacerów edukacyjnych, organizacja spotkań online i debat publicznych dla mieszkańców gminy Piaseczno, przygotowanie i złożenie petycji. Więcej informacji o projekcie: https://przyrodnicze.org/project_category/trakt-warecki/ 9. Projekt: Obywatelskie Pogórze Przemyskie Okres realizacji: 01.06.2022 do 30.09.2023 Wartość projektu: 244 910 PLN Dofinansowanie: 100,00% W ramach współpracy z Lokalną Organizacją Turystyczną “Wrota Karpat Wschodnich”, jako partner, do końca września 2023 roku zrealizowaliśmy projekt “Obywatelskie Pogórze Przemyskie”: sfinansowany przez NIW - CRSO ze środków Programu NOWEFIO na lata 2021-2030. Więcej informacji o projekcie: https://niewidzialnypark.pl/obywatelskie-pogorze-przemyskie W ramach usług prawnych: W roku 2023 r. kontynuujemy postępowania dotyczące monitoringu inwestycji wszczęte w latach ubiegłych. Zwracamy się do Nadleśnictw na Podkarpaciu i wybranych Nadleśnictw będących w zainteresowaniu Fundacji od lat, o informacje publiczną dotyczącą ich działalności, kontroli finansów. Pomagamy osobom zwracającym się do Fundacji o interwencję prawną w przypadku stwierdzenia, że udział Fundacji może wnieść pozytywny wpływ na prawidłowość postępowania lub decyzji organów. Kontynuujemy pracę nad strefami ochronnymi. Zawieramy nowe umowy o współpracy z podmiotami Rozwijamy projekt Wiecznych Lasów. Analizę merytoryczną tych procesów i opiniowaniem umów zajmuje się prawnik. Działania fundraisingowe: W 2023 roku Fundacja wspólnie z Agorą zorganizowała zbiórkę fundraisingową "Kryzys miśkaniowy". Jej celem było wsparcie programu Dzikie Pogotowie w ramach, którego są prowadzone działania na rzecz wyłączeń z wycinki miejsc gawrowania i bytowania niedźwiedzi. W ramach akcji pojawiło się 6 publikacji na łamach gazeta.pl oraz wyborcza.pl przybliżających trudna sytuację niedżwiedzi w Polsce.Dzięki wspólnym działaniom zebraliśmy kwotę ponad 20 000 zł. Drugim sukcesem akcji było zwiększenie świadomości społecznej w tym obszarze. W październiku fundacja podjęła współpracę Pluxee Polska – lider na rynku benefitów pracowniczych i narzędzi zwiększających sprzedaż. Dzięki przekazanemu przez firmę wsparciu utworzyliśmy 1 289m2 Wiecznego Lasu, ograniczając w ten sposób emisję CO2, tworząc ostoję dla dzikiej przyrody oraz wspierając bioróżnorodność. W ramach umowy darowizny pomiędzy Fundacją Dziedzictwo Przyrodnicze, a Kompanią Piwowarską S.A., udało się dotychczas zawnioskować o powołanie aż 40 nowych mikrorezerwatów (stref ochronnych) dla rzadkich gatunków ptaków i porostów. Po otrzymaniu danych dokumentacyjnych i lokalizacji gatunku strefowego od ekspertów terenowych, pracownik Fundacji, we współpracy z prawnikiem, przygotował łącznie 40 wniosków o utworzenie nowych stref ochronnych do odpowiednich Regionalnych Dyrekcji Ochrony Środowiska (7 do RDOŚ w Krakowie; 10 do RDOŚ w Rzeszowie; 2 do RDOŚ w Białymstoku; 21 do RDOŚ w Olsztynie). Większość z nich została już zatwierdzona, pozostała część czeka na ostateczne decyzje administracyjne. Dzięki przekazanej darowiźnie od Kompanii Piwowarskiej S.A. w okresie od sierpnia 2022 do czerwca 2023 roku zakupiono łącznie 15 ha gruntu w celu stworzenia Wiecznego Lasu. Cały obszar Wiecznych Lasów znajduje się w otulinie Biebrzańskiego Parku Narodowego, w obszarze Natura 2000 “Dolina Biebrzy” (PLH200008) oraz “Ostoja Biebrzańska” (PLB200006). W ramach współpracy z Kompanią Piwowarską S.A. realizujemy również projekt pn. "Dzikie Pogotowie". Dzikie Pogotowie to inicjatywa Fundacji Dziedzictwo Przyrodnicze, w ramach której Fundacja podejmuje szereg działań na rzecz ochrony dużych drapieżników. Wraz z adwokatką Karoliną Kuszlewicz podejmujemy interwencje prawne na rzecz dużych drapieżników w polskiej części Karpat. Współpracujemy z ekspertami w terenie i tropimy nieprawidłowości w tym zakresie, przypadki niszczenia siedlisk, płoszenia i nielegalnego zabijania zwierząt. Nasza działania koncentrują się na niedźwiedziach w województwie podkarpackim, gdzie żyje najliczniejsza populacja tych zwierząt. Drugim gatunkiem, który znajduje się w centrum naszej uwagi jest wilk. Oprócz działań merytorycznych terenowych i prawnych, podjęliśmy w 2023 roku działania komunikacyjno-promocyjne skierowane do szerokiej opinii publicznej. Nad całością prac w ramach Dzikiego Pogotowia czuwał koordynator – pracownik Fundacji. Dzięki Funduszowi Żubra udało się przygotować pierwszy raport na temat stanu ochrony niedźwiedzia w Polsce "Niedźwiedź 2030", poświęcony niedźwiedziom i temu co je czeka w dwóch najważniejszych ostojach – bieszczadzkiej i tatrzańskiej. W obu częściach autorami opracowania są badacze niedźwiedzi – dr Bartosz Pirga z Bieszczadzkiego Parku Narodowego i dr Tomasz Zwijacz-Kozica z Tatrzańskiego Parku Narodowego. W rozdziałach poświęconych dwóm kluczowym populacjom opisują ich stan, historię, zagrożenie i rekomendują działania na przyszłość. Oprócz tego, mecenaska Karolina Kuszlewicz przygotowała rozdział prawny, w którym opisuje aspekty prawne związane z ochroną niedźwiedzia i wskazuje na krytyczną potrzebę egzekwowania krajowego i unijnego prawa. Raport został udostępniony w wersji elektronicznej na naszej stronie www pod adresem: https://przyrodnicze.org/wp-content/uploads/2023/12/Niedzwiedz2030.pdf i jest źródłem wiedzy dla dziennikarzy, opinii publicznej oraz decydentów podejmujących działania w zakresie ochrony gatunkowej niedźwiedzia.