ZWIĄZEK BIUR PORAD OBYWATELSKICH

Opis głównych działań

Członkowie Zarządu współpracowali ze sobą intensywnie, spotkania Zarządu online dotyczyły zarówno planowania rozwoju działalności szkoleniowej, jak i zadań i kierunków nieodpłatnej działalności. Dobrym przykładem współpracy i zaangażowania członków Zarządu i Komisji Rewizyjnej były prace zespołu projektowego kierowanego przez Mariolę Melon, a rezultatem było złożenie oferty ZBPO do Narodowego Instytutu Wolności w ramach Rządowego Programu Wspierania Rozwoju Organizacji Poradniczych na lata 2022-2033. Projekt „Ku przyszłości poradnictwa obywatelskiego” uzyskał dotację na realizację działań w okresie od 01 .11.2022 do 31.12.2023. Działania ZBPO w 2022 r. dotyczyły: Działalność szkoleniowa Działalność szkoleniowa prowadzona w obszarze nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego (na podstawie ustawy o nieodpłatnej pomocy prawnej, nieodpłatnym poradnictwie obywatelskim oraz edukacji prawnej). W roku 2022 przeprowadzono 5 szkoleń 70 godz. (odwołano 5 z powodu zbyt małej liczby zgłoszeń). W szkoleniach wzięły udział 83 osoby, ukończyło je 77 osób uzyskując zaświadczenie, 6 nie zdało egzaminu. Zorganizowano 51 kursów po 8 godzin (9 odwołano), 684 osób uzyskało zaświadczenie o ukończeniu kursu doszkalającego. Szkolenie i kursy doszkalające prowadzone były zdalnie na platformach Zoom i Moodle. Organizacja szkoleń i kursów odbywała się według przyjętego planu: na początku każdego miesiąca ogłaszane były kolejne terminy szkoleń i kursów doszkalających oraz prowadzone zapisy. Wszystkie szkolenia i kursy prowadzone są w formule warsztatowej, która zakłada wzajemną wymianę doświadczeń, pracę w grupach, tak więc wymagana jest określona liczba uczestników dla zapewnienia wartości i efektywności samego szkolenia. Dlatego odwołanie szkolenia lub kursu odbywało się jedynie wtedy, kiedy był brak zainteresowania ze strony uczestników. Oferta szkoleniowa ZBPO zawiera 26 zróżnicowanych tematów kursów dotyczących zarówno kwestii merytorycznych, jak i ukierunkowanych na rozwój umiejętności miękkich. Uczestnicy kursów w 2022 r. wybrali 14 tematów, w tym 7 nowych. Co roku zespół trenerski ZBPO przygotowuje nowe tematy kursów w większości w oparciu o wskazania samych doradców wyrażane w ankietach ewaluacyjnych, jak też w związku z pojawiającymi się nowymi problemami (np. wojna na Ukrainie i napływ osób z traumą wojenną), do których doradcy poradnictwa obywatelskiego powinni być przygotowani. Ze względu na dbałość o zapewnienie jakości i rzetelności udzielanych porad w systemie nieodpłatnej pomocy prawnej, 30.03.2022 r. Związek zorganizował otwarte, bezpłatne szkolenie dla doradców nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego, jak i prawnego nt. „Psychologiczne aspekty pracy z osobami w kryzysie uchodźczym”, w którym wzięło udział około 90 osób i które cieszyło się takim zainteresowaniem, że na prośbę Ministerstwa Rodziny i Polityki Społecznej – powtórzono je dla pracowników wojewódzkich i powiatowych urzędów pracy oraz konsultantów Niebieskiej Linii (22.04.2022). Szkolenia i kursy doszkalające realizowane są przez stały zespół trenerski składający się z osób mających długoletnie doświadczenie w świadczeniu poradnictwa obywatelskiego, a od 2021 r. do grona trenerów prowadzących kursy zapraszani są także specjaliści z różnych dziedzin, podnosząc w ten sposób jakość prowadzonych kursów. Ocena działalności szkoleniowej ZBPO prowadzi systematycznie badanie jakości szkoleń i kursów doszkalających na podstawie analizy danych z ankiet wysyłanych elektronicznie uczestnikom, po zakończeniu zajęć. Ankiety są anonimowe i wypełniane dobrowolnie. I jak co roku szkolenia prowadzone w 2022 r. uzyskały ogólną ocenę bardzo dobrą (84% osób szkolonych) i podobnie, choć nieznacznie niżej – 73% uczestników kursów oceniło je jako bardzo dobre. Szkoleni bardzo wysoko oceniali przygotowanie merytoryczne trenerów – 90% w stopniu najwyższym, sposób przekazywania wiedzy przez trenerów, 95% uczestników dało najwyższe oceny trenerom za ich komunikatywność, a także za włączanie do szkoleń przykładów z praktyki poradnictwa obywatelskiego. W przypadku kursów, uczestnicy także bardzo wysoko oceniali zarówno przygotowanie merytoryczne trenerów (85% ocen bardzo dobrych), jak i metodykę prowadzenia zajęć (80% uczestników). Uczestnicy w szczególności wyrażali pozytywną opinię o atmosferze i programie szkoleniowym. Tylko 2,4% osób szkolonych było krytycznych i oceniało negatywnie szkolenia za brak nabycia nowej wiedzy, nie spełnienie ich oczekiwań, podobnie wypowiedzieli się „nastawieni krytycznie” kursanci co stanowiło (3,9% osób). Wypowiedzi krytyczne dotyczyły najczęściej podważania obowiązku ustawowego – rokrocznego kursu doszkalającego, jak też szkolenia adwokatów i radców prawnych. Spośród najczęściej pojawiających się propozycji tematów kursów, którymi osoby doszkalające się byłyby zainteresowane wymieniane były najczęściej: upadłość konsumencka, postępowania w sprawach zadłużeń, świadczenia z ZUS, zasiłki, zaspokajanie potrzeb mieszkaniowych, pomoc osobom pokrzywdzonym, współuzależnionym, pomoc rodzinom z osobami z niepełnosprawnością, czyli wskazywano tematy, które były na liście tematów kursów lub były zapowiedziane. Należy podkreślić, iż wszelkie wpisy, uwagi były regularnie analizowane przez zarząd i zespół trenerski i omawiane w celu planowania działalności szkoleniowej adekwatnej do potrzeb i oczekiwań doradców poradnictwa obywatelskiego. Współpraca z Urzędami Pracy Współpraca z Urzędami Pracy kontynuowana była w 2022 r. ze względu na sprawdzone doświadczenie szkolenia osób bezrobotnych, w tym osób z niepełnosprawnościami w celu uzyskania przez nich kwalifikacji i możliwości znalezienia zatrudnienia. W 2022 r. oferta szkoleniowa ZBPO – 70 godz. szkolenia w zakresie nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego włączona została do projektu pilotażowego "Dobry pracownik nie ma wieku". Uczestnikami tego projektu byli seniorzy (osoby powyżej 60 lat), którzy po zakończeniu swojej pracy zawodowej, chcieli nadal być zawodowo aktywnymi, po nabyciu nowych kwalifikacji i umiejętności. Nieodpłatnym poradnictwem obywatelskim zainteresowało się 8 osób, a po rozmowach kwalifikacyjnych 3 osoby skierowane zostały przez Urząd Pracy w Warszawie na szkolenie. Osoby te pozytywnie ukończyły szkolenie 70 godzinne uzyskując zaświadczenie, w następstwie czego zostały zaangażowane w świadczenie poradnictwa w warszawskich punktach nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego. Na seminarium podsumowującym projekt pilotażowy, udział ZBPO został wysoko oceniony. Poza osobami z projektu pilotażowego, na szkolenie z nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego Urząd Pracy w Warszawie skierował bezrobotną osobę – prawnika, która również pozytywnie ukończyła szkolenie i została zaangażowania w świadczenie nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego. ZBPO – instytucja certyfikująca kwalifikację „Prowadzenie ogólnodostępnego poradnictwa obywatelskiego niezależnego od systemu regulowanego przepisami” Przez cały 2022 r. trwały prace przygotowujące ZBPO do prowadzenia walidacji, opracowywano materiały informacyjne, które każda Instytucja Certyfikująca powinna przygotować. Materiały te zamieszczono na stronie https://zbpo.org.pl/kwalifikacjarynkowa/. Są to: „Efekty uczenia się oraz kryteria weryfikacji ich osiągnięcia dla kwalifikacji rynkowej”, „Prowadzenie ogólnodostępnego poradnictwa obywatelskiego niezależnego od systemu regulowanego przepisami”, „Schemat walidacji kwalifikacji”, „Regulamin prowadzenia walidacji i wydawania certyfikatów”, „Korzyści z walidacji”, „Różnice pomiędzy kwalifikacją rynkową a kwalifikacją regulowaną”. Materiały te umożliwiają nie tylko uzyskanie informacji o samym procesie walidacji, ale też dla osób zainteresowanych walidacją są sprawdzeniem ich gotowości do poddania się walidacji. Pod koniec 2022 r. Ministerstwo Sprawiedliwości poinformowało ZBPO o wpisaniu na listę podmiotów uprawnionych do zewnętrznego zapewniania jakości (PZZJ) Fundację The Global Language System Polska, ale spotkanie trójstronne celem omówienia planowanych certyfikacji przez ZBPO oraz kwestie możliwych działań podejmowanych przez PZZJ – przeniesiono na początek 2023 r. Działania na rzecz sieci ZBPO Bezpłatny 8 godzinny kursu doszkalający online dla doradców z sieci ZBPO (9.07.2022 r.) W kursie uczestniczyło 81 doradców nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego z organizacji członkowskich ZBPO. Program kursu zaproponowany był przez samych doradców, którzy wcześniej dokonali wyboru tematów najbardziej ich interesujących i potrzebnych w pracy doradczej. Wybrano: poradnictwo dla osób doświadczających przemocy w rodzinie, pracę z osobami nadmiernie zadłużonymi – nowe zasady upadłości konsumenckiej, praktyczne aspekty związane z zaskarżaniem decyzji ZUS oraz zmiany w prawie. Wszyscy trenerzy ZBPO – 6 osób, jak i osoba odpowiedzialna za organizację kursu, prace swoje wykonali w ramach wolontariatu na rzecz ZBPO. Realizacja II Konkursu Grantowego ZBPO dla organizacji członkowskich w 2022 r. II Konkurs Grantowy został opracowany 2021 r. w celu wsparcia organizacji członkowskich w świadczeniu poradnictwa obywatelskiego w ramach Biur Porad Obywatelskich i promocji działalności Biur Porad Obywatelskich w społecznościach lokalnych. Granty na ogólną kwotę 214 200 zł. przyznano 13 organizacjom prowadzącym Biura Porad Obywatelskich (Debrzno, Gdynia, Łomża, Łosice, Łódź, Mikołajki, Nakło nad Notecią, Ruda Śląska, Skierniewice, Słupsk, Warszawa, Wrocław, Zabrze). Wysokość grantów uzależniona była od zadeklarowanej liczby udzielonych miesięcznie porad obywatelskich (zgodnie z obowiązującym w ZBPO standardem oceny jakości porad rejestrowanych w Bazie Spraw Klientów). Granty w wysokości od 5 040 zł do 29 400 zł zostały przekazane Biurom Porad Obywatelskich na świadczenie poradnictwa obywatelskiego realizowanego w ciągu 12 miesięcy 2022 r. W związku z warunkami konkursu, działania projektowe były systematycznie monitorowane, pod względem liczby udzielonych porad wpisywanych do Bazy Spraw Klientów, jak też zamieszczania aktualnych informacji o dostępności świadczonego poradnictwa obywatelskiego w lokalnej społeczności. Badana również była jakość świadczonych porad. Zaangażowano 3 doświadczonych doradców poradnictwa obywatelskiego do wykonania kwartalnych badań jakości porad (recenzje zostały wykonane na kwotę 24 000 zł.). Wszystkie recenzje wraz z ostatnią podsumowująca – rekomendacją dla organizacji, przekazywane były Biurom Porad Obywatelskim oraz omawiane podczas spotkań kierowników. Podsumowanie Konkursu Grantowego: z 13 organizacji – 10 zrealizowało w całości założenia konkursowe pod względem osiągnięcia konkretnej liczby udzielonych porad, poddania się ocenie jakości i upublicznieniu informacji o świadczeniu poradnictwa obywatelskiego na swoim terenie, 2 Biurom Porad Obywatelskich nie udało się osiągnąć założonej liczby porad, a 1 organizacja z powodu choroby doradcy musiała projekt przerwać. Wszystkie środki finansowe niewykorzystane przez te 3 organizacje zostały zwrócone w terminie. Udzielono większej liczby porad – 3291 wobec zaplanowanych 3060 porad. Konkurs grantowy został bardzo wysoko oceniony przez wykonawców (na podstawie anonimowej ankiety ewaluacyjnej). Dzięki uzyskanym środkom z grantu poszerzono działalność poradniczą, zwiększono liczbę godzin przyjmowania klientów, objęto poradami nowe grupy klientów, zwiększono rozpoznawalność BPO w lokalnym środowisku, jak i administracji samorządowej. Wskazano również, że dotacje te w sytuacji niektórych BPO stanowiły fundusz ratunkowy – możliwość opłacenia lokalu, w którym są świadczone porady czy możliwość symbolicznego wynagrodzenia doradców. Recenzje (z którymi nie wszyscy wykonawcy się zgadzali) ogólnie uznane zostały jako przydatne i do wykorzystania w dyskusjach prowadzonych w zespołach doradców nad sprawami dotyczącymi organizacji pracy i jakości świadczonych usług. Ogólnie na realizację II Konkursu Grantowego wydatkowano 238 200 zł. Projekt „Ku przyszłości poradnictwa obywatelskiego” W dniu 16 grudnia 2022 r. została podpisana przez ZBPO umowa w Narodowym Instytucie Wolności na realizację zadania finansowanego ze środków Narodowego Instytutu Wolności Centrum Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego, w ramach Rządowego Programu Wspierania Rozwoju Organizacji Poradniczych na lata 2022–2033. Dotacja w wysokości 305 017,44 zł została przyznana w 2 transzach: pierwsza na rok 2022 w wysokości 117 530,00 zł, druga w wysokości 187 487,44 zł na 2023 r. Celem projektu jest wsparcie organizacji poradniczych działających w obszarze poradnictwa obywatelskiego przez wdrożenie dobrych praktyk i standardów świadczonych usług, a także zwiększenie współpracy i wymiany doświadczeń. Projekt, w ramach którego eksperci w zakresie poradnictwa i zarządzania organizacją będą dzielić się wiedzą i doświadczeniem z członkami zespołów organizacji poradniczych ma przynieść wzmocnienie potencjału organizacji działających w obszarze poradnictwa obywatelskiego. Ze względu na opóźnione rozstrzygnięcie konkursu, jak i w związku z tym późne przekazanie środków finansowych, realizacja pierwszej transzy dotacji była trudnym zadaniem. Ale wszystkie zadania zaplanowane w projekcie, które miały być wykonane w ciągu 2 miesięcy 2022 r. zostały zrealizowane w całości: zorganizowano zespół szkoleniowy, ekspercki i zaplecze do organizacji szkoleń, rozpoczęto rekrutację organizacji do projektu, podjęto działania promocyjne, a także dokonano wyboru miejsca szkoleniowego, w którym w 2023 r. odbywają się konferencje i warsztaty. Pierwsza transza została wydatkowana w kwocie: 117 180,20 zł , niewydatkowaną kwotę w wysokości 349,80 zł zwrócono do NIW w terminie. W 2022 r. Zarząd ZBPO zakupił : • aktualizacje Internetowego programu prawnego Lex na 8 stanowisk, • aktualizację Bazy Spraw Klientów – wewnętrzną internetową bazę do zapisu porad udzielanych w ramach Biur Porad Obywatelskich, • roczne aktualizacje internetowych komunikatorów do pracy online – 2 programy Zoom i program Moodle